|
بخشی از مسائل کثیر الابتلا
(پاسخ حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی دامت برکاته)
احکام بلوغ و تقلید
1.حكم كسي كه بدون تحقيق، از مرجع تقليد خانواده تقليد كرده، چيست؟
اگر با اطمينان به صحت تحقيق خانواده، مرجعي را اعلم تشخيص داده است، مانعي ندارد؛ در غير اين صورت، لازم است پس از تحقيق، به مرجع اعلم رجوع كند.
2. يكي از علائم بلوغ قبل از تمام شدن پانزده سال ظاهر شد، ولي خيال ميكردم از پانزده سالگي نماز واجب ميشود، اكنون چه وظيفه‌اي دارم؟
هر مقدار از نماز و روزه را كه پس از ظاهر شدن علامت بلوغ بجا نياوردهايد، واجب است قضا نمائيد.
3. به چه دليل تقليد واجب است؟
لزوم تقليد يا رجوع به متخصص مسألهاي عقلي است و هر كس با اندكي دقت مييابد كه در هر امري از جمله امور ديني بايد به متخصص و كارشناس آن مراجعه كرد. و آيه شريفه «فاسألوا اهل الذكر ان كنتم لا تعلمون؛ اگر نميدانيد از آگاهان بپرسيد» نيز ارشاد و توجه دادن به همين حكم عقلي است. بلي، فروعات تقليد مثل بقاء بر تقليد، تقليد اعلم، شرايط مرجع تقليد و... از مسائل صرفاً تقليدي است.
نجاست و طهارت ، وضو و غسل
1. چنانچه فرش، نجس شده باشد، ولي فراموش كرده باشيم كه كدام قسمت آن بوده، حال اگر با پاي مرطوب روي آن راه برويم، آيا پايمان نجس ميشود؟
اگر يقين نداريد كه پاي تر شما با قسمت نجس فرش برخورد كرده است، محكوم به طهارت است.
2. آيا الكل صنعتي و الكل سفيد پاك است؟
اگر از مُسكر مايع بالاصاله تهيه نشده باشد، و يا شك در اين جهت داشته باشيد، پاك است.
3. آيا ميتوانيم با وضويي كه براي خواندن قرآن گرفتهايم، نماز هم بخوانيم؟
بلي، تا آن وضو باطل نشده است، نماز و هر كاري را كه نياز به طهارت دارد، ميتوان با آن انجام داد.
4. اگر چند غسل بر عهده انسان باشد، كدام يك را بايد زودتر انجام دهد؟
رعايت ترتيب بين غسلها واجب نيست؛ بلكه ميتوان همه غسلها را در نظر گرفت و يك غسل به نيت همه آنها انجام داد و اگر غسل جنابت بر شخص واجب باشد، انجام غسل جنابت از ساير غسلها كفايت ميكند.
5. آيا ميتوان قبل از اذان وضو گرفت و بعد با همان وضو نماز خواند؟
وضو گرفتن به قصد با طهارت بودن مستحب است. بنابراين، با اين قصد ميتوان قبل از وقت نماز، وضو گرفت و بعد از داخل شدن وقت نماز، با همان وضو، نماز خواند.
6. جوهر خودكاري كه روي دست باقي مانده آيا براي وضو و غسل اشكال ايجاد ميكند؟
جوهر خودكار و هر رنگ ديگر اگر جسميت داشته باشد و مانع رسيدن آب به پوست باشد، بايد برطرف شود؛ ولي اگر فقط رنگ است و جسميت ندارد، مثل اين كه بعد از شستن، باز اثر آن باقي باشد، براي غسل و وضو اشكال ندارد.
لمس اسماء متبرکه
1. لمس آرم جمهوري اسلامي، كلمات GOD، «سيد الشهداء» و «ا...»، بدون وضو چه حكمي دارد؟
به طور كلي لمس كردن اسامي خداي تعالي ـ به هر زبان كه نوشته شده باشد جايز نيست ـ و بنابر احتياط، مسّ اسامي پيامبر صلي الله عليه و آله و ائمّه معصومين عليهم‌السلام و همچنين نام مبارك حضرت زهرا عليها‌السلام بدون وضو جايز نيست؛ ولي به اين شكل نوشتن: «ا...»، اگر همزهي آن به عنوان همزهي الله نوشته شده باشد، مسّ آن بدون طهارت جايز نيست. و سيد الشهداء اسم امام نيست. و لمس آن بدون وضو جايز است. البتّه بايد از توهين و بياحترامي پرهيز شود. و بنابر احتياط از مسّ آرم جمهوري اسلامي بدون طهارت اجتناب گردد.
وقت اذان
1. هنگامي كه وقت اذان به افق شهر از راديو يا تلويزيون اعلام ميشود، ميتوان نماز خواند يا بايد صبر كرد تا اذان راديو يا مسجد تمام شود؟
ملاكِ شروعِ به نماز، داخل شدن وقت است. پس اگر از اذان راديو و تلويزيون يا مسجد اطمينان به دخول وقت پيدا شود، ميتوان پيش از تمام شدن اذان، نماز را خواند؛ هر چند مقداري تأخير براي رعايت احتياط، خصوصاً در اذان صبح، مطلوب است.
استعمال زنجير، انگشتر و حلقه نامزدي طلا براي مردان
1. استفاده از زنجير، انگشتر و حلقه نامزدي طلا براي مردان چه صورت دارد؟
زينت به طلا براي مرد در هر حال حرام است و نماز با آن باطل است.
2. حكم طلاي سفيد براي مردان چگونه است؟
طلاي زرد، اگر مخلوط نقره داشته باشد كه در اصطلاح برخي طلاي سفيد ناميده ميشود، براي مرد جايز نيست؛ اما پلاتين كه فلز ديگري غير از طلا است، براي مردان اشكال ندارد.
نماز مسافر ، قضا ، نافله
1. نماز و روزه دانشجويي كه دو روز در هفته به محل تحصيل ميرود و در همان روز به وطن بر ميگردد و فاصله محل تحصيل و وطنش بيش از چهار فرسخ شرعي است، چگونه است؟
در غير سفر اول، نماز تمام، و روزه صحيح است.
2. حكم نماز و روزه استاداني كه يك يا چند روز در هفته به محل تدريس رفت و آمد دارند، در دو صورت زير چگونه است:
الف ـ محل تدريس يك شهر است.
ب ـ محل تدريس شهرهاي مختلف است.
در هر دو صورت، در غير سفر اول، نماز تمام، و روزه صحيح است.
3. آيا نماز قضا در سفر تمام است؟
نمازي را كه در وطن قضا شده بايد به همان نحو كه قضا شده بجا آورد و فرقي نميكند كه قضا را در سفر بجا آوريم يا در حضر(وطن). همچنين نمازي را كه در سفر قضا شده بايد به همان صورت كه قضا شده بجا آوريم؛ مثلاً اگر كسي مسافر است و نماز ظهرش كه بايد دو ركعتي ميخواند قضا شد، هر وقت بخواهد قضاي آن نماز را بخواند بايد دو ركعتيبخواند.
4. مراجع معظم می فرمایند : «هيچ كاري جبران نمازهاي قضا شده را نميكند مگر انجام نماز قضا»، اما در كتاب گنجهاي معنوي در روايتي آمده است كه اگر كسي شب دوشنبه 50 ركعت نماز بخواند و روز آن را روزه بگيرد و ظهر دوشنبه نيز 50 ركعت نماز بخواند و بعد از آن صد مرتبه استغفار كند، با صد سال نماز قضا شده مطابق است. آيا اين روايت درست است؟
وجوب قضاي نماز، مورد اتفاق نظر فقها است. اگر روايت مذكور از نظر سند هم مشكل نداشته باشد، مورد عمل فقها قرار نگرفته است. و نماز مذكور جبران نمازهاي قضا شده را نميكند.
5. خواندن نماز نافله در حالات مختلف راه رفتن، نشستن، كار و... به چه نحو است؟ سجده و ركوع را چه ميكنند؟
خواندن نماز نافله در هر حالي صحيح است و هنگام راه رفتن، ركوع و سجده آن با اشاره انجام ميگيرد.
6. در مسافرت، در مسجدي نماز خواندم و اشتباهاً مُهر را همراه خود آوردم، وظيفهام چيست؟
مهر را به وسيله مسافر يا پُست به مسجد مذكور برگردانيد. نماز با مهري كه براي نماز گزاران مسجد خاصي وقف شده است، در خارج از آن مسجد صحيح نيست.
7. بعضي از كساني كه نماز را نشسته مي‌خوانند، براي سجده مُهر را برداشته و به پيشاني ميچسبانند، آيا اين كار صحيح است، يا بايد پيشاني روي مهر بيايد ؟
اگر بتوانند بايد با استفاده از ميز و مانند آن، محل سجده را بالا بياورند؛ و اگر به اين مقدار هم نميتوانند خم شوند، مُهر را با دست بالا آورده، پيشاني را بر آن بگذارند.
بستن چشم در حال نماز مكروه است؛ ولي نماز را باطل نميكند.
8. بعد از سن تكليف بعضي از نمازهايم را درست انجام ندادهام، الان چگونه بايد آنها را قضا كنم؟
هر مقدار از نمازهايتان را كه يقين داريد بجا نياوردهايد يا درست انجام ندادهايد، بايد قضا كنيد. ميتوانيد قضاي نمازها را به تدريج انجام دهيد.
9. قضاي نماز پدر برعهده پسر بزرگتر است؛ اگر پسر بزرگتر مقيد به امور شرعي نيست، تكليف نماز قضاي ميت چه ميشود؟
با وجود پسر بزرگتر، قضاي نماز پدر بر ساير ورثه واجب نميشود؛ هر چند پسر بزرگ آن را انجام ندهد؛ البته ساير ورثه ميتوانند نسبت به پدر احسان كرده، قضاي نمازهاي او را بجاي آورند.
10. گاهي اوقات علاقه زيادي براي انجام عبادت دارم؛ ولي پس از مدتي اين حالت تغيير ميكند؛ چه‌كاركنم كه آن حالت باقي بماند؟
واجبات را حتماً انجام دهيد و مستحبات را هر وقت آمادگي داشتيد، به جا آوريد و از خداوند متعال توفيق بيشتر طلب كنيد. انشاءالله موفق خواهيد شد. ضمناً توصيه ميشود به غذايي كه ميخوريد، (به لحاظ پاك و حلال بودن آن) و اعمالي كه انجام ميدهيد، توجه بيشتري داشته باشيد.
11. كسي كه اگر براي نماز بيدارش كنيم، ناراحت ميشود، آيا بيدار كردن او جايز است؟
اگر عمداً خوابيده كه نماز نخواند، از باب نهي از منكر و با وجود شرايط آن، لازم است او را بيدار كنيد و در غير اين صورت، اگر راضي نباشد، بيدار كردن او اشكال دارد.
12. هم غذا شدن و معاشرت با افرادي كه نماز نميخوانند و روزه نميگيرند، چگونه است؟
اگر ترك نماز و روزه، از روي بيمبالاتي باشد، رفت و آمد با آنها مانعي ندارد؛ اما اگر رفت و آمد موجب تأثيرپذيري شما ميشود، قطع آن لازم است، و با وجود شرائط، نهي از منكر واجب است.
پركردن دندان در ماه رمضان.
1. پركردن دندان در ماه رمضان چگونه است؟
پر كردن، جرمگيري و كشيدن دندان در ماه رمضان براي پزشكان مانعي ندارد و براي شخص روزهدار، زماني جايز است كه مطمئن باشد خون يا آبي كه به وسيله دستگاه، وارد فضاي دهان ميشود، فرو نخواهد رفت.
حکم نماز و روزه خود ارزاء .
2. شخصي‌كه به حرمت و حكم استمناء آگاهي نداشته و بدون غسل، نماز و روزه بجاي آورده است، چه حكمي دارد؟
نمازهائي را كه بدون غسل خوانده، بايد قضا كند، و نسبت به روزهها، اگر واقعاً در زماني كه استمنا ميكرده به حكم مسأله جاهل بوده و در تحقيق و سؤال كوتاهي نكرده است، روزهها قضا ندارد.
حکم روزه دختران نوبلوغ .
3. دختراني كه تازه به سن بلوغ ميرسند، و قدرت گرفتن همه روزهها را ندارند، چه وظيفه‌اي دارند؟
هر مقدار از روزهها را كه ميتوانند، در ماه رمضان بگيرند و قضاي بقيه آن را در طول سال به تدريج بجا آورند. و اگر نميتوانند روزه بگيرند، فعلا پرداخت كفاره (يك مُدّ طعام تقريباً 750 گرم طعام براي هر روز) كافي است و در سالهاي بعد قضاي آن را هم بگيرند.
خمس
1. خوردن غذاهايي كه به عنوان نذر ميدهند و نميدانيم صاحبانش حساب خمسي دارند يا نه، چه صورت دارد؟
اگر يقين نداشته باشيد به عين غذايي كه مصرف ميكنيد خمس تعلق گرفته يا خير، استفاده از آن براي شما اشكال ندارد
2. اگر وام گرفته باشم و قبل از مصرف آن، سال خمسي برسد پرداخت خمس آن لازم است يا خير؟
خمسِ وام، واجب نيست، مگر به مقداري كه از اقساط آن پرداخته باشيد كه در حكم پس انداز است.
3. اگر از درآمد خود به كسي قرض داده باشيم، و بعد از دو سال به ما برگرداند، خمس دارد؟
بلی
4. در شرايط فعلي كه پول حج و عمره، بيش از يك سال در حساب سپرده در بانك ميماند، پرداخت خمس آن واجب است يا خير؟
خمس ندارد، اگر چه احتياط در پرداخت آن نيكو است.
پرداخت خمس آن بلا فاصله واجب است.
امر به معروف و نهی از منکر
1. وظيفه كسي كه به مجلس تماشاي فيلمهاي مبتذل رفته است و ميداند امر به معروف و نهي از منكر با تمسخر حاضران مواجه ميشود، چيست؟
چنانچه احتمال تأثير نميدهد، نهي از منكر واجب نيست. ولي بايد خودش از مجلس خارج شود و اگر ناچار به ماندن است، نگاه نكند.
2. در محل كار تخلّفاتي را ميبينيم كه اگر به آنها تذكر بدهيم، ممكن است موجب محروميت از بعض امتيازات مانند اضافهكار و پاداش و ترفيع رتبه شود، وظيفه ما چيست؟
بطور كلي اگر خوف داشته باشيد كه بر اثر امر به معروف و نهي از منكر، ضرر قابل توجهي به شما برسد، انجام آن واجب نيست، ولي چنانچه بتوانيد، لازم است از طرق غير مستقيم اقدام نمائيد
ازدواج
1. اگر بخواهيم عقد موقت را به عقد دائم تبديل كنيم، چگونه عمل كنيم؟
بايد مدّت عقد موقت تمام شود و يا بقيّه مدت را شوهر ببخشد و سپس عقد دائم خوانده شود و در غير اين صورت، عقد دائم باطل است.
2. ازدواج با كفار، در چه صورتي جايز است؟
ازدواج زن مسلمان با مرد كافر ـ اهل كتاب و غير اهل كتاب ـ و ازدواج مرد مسلمان با زن كافر غير اهل كتاب، حرام و باطل است؛ بلي، مرد مسلمان ميتواند با كافر اهل كتاب ـ يهودي، مسيحي و زرتشتي ـ ازدواج موقت نمايد، بلكه ازدواج دائم نيز جايز است اگر چه خلاف احتياط است.
3. آيا خانمها ميتوانند بدون اجازه شوهر در آمد خود را خرج كنند؟
در آمد مشروع زن مربوط به خود اوست و در خرج كردن آن، نياز به اذن شوهر ندارد؛ البته بهتر است خانمها نسبت به مخارج خود با شوهر هماهنگي داشته باشند تا موجب كدورت در زندگي نشود.
4. پس از خوانده شدن صيغه عقد، چه كساني به طرفين محرم ميشوند؟
شوهر، پدر شوهر، پدربزرگهاي مادري و پدري شوهر و فرزندان شوهر از همسر ديگر، به زن محرم ميگردند؛ ولي برادر شوهر، عمو و دايي شوهر، برادرزاده و خواهرزاده شوهر و... نامحرمند.
زوجه، مادر زن، مادربزرگهاي پدري و مادري زن، دختران زن از شوهر ديگر ]پس از نزديكي [به مرد محرم ميگردند؛ ولي خواهر زن، خواهرزاده و برادرزاده او، خاله و عمه زن و... به مرد نامحرمند.
5. آيا زن و شوهر ميتوانند براي تحريك جنسي، با هم فيلم مستهجن ببينند؟
مشاهده اين گونه فيلمها براي همه حرام است.
شير دادن و محرميّت
1. اگر دختر، شير خانمي غير از مادر خود را بخورد، به كدام يك از فرزندان آن زن محرم ميشود؟
اگر شير خوردن به مقدار رضاع كامل و با شرايط آن بوده، اين دختر به تمام فرزندان آن زن محرم ميشود.
موارد ديگري از محرميت كه كمتر مورد ابتلاست، ذكر نگرديد.
تنبيه فرزند
2. شخصي براي تربيت فرزند، با كمربند يا چيزهاي ديگر، به طوري او را تنبيه ميكند كه جاي آن كبود يا سياه ميشود؛ آيا اين كار شرعاً جايز است؟
تأديب فرزند بر پدر لازم است؛ و اگر راهي براي آن جز كتك زدن نداشته باشد، اشكال ندارد، اما دستور شرع آن است كه تنبيه نبايد موجب ديه شود؛ پس اگر طوري بزند كه بدن فرزند سرخ يا سياه شود يا خون بيايد، حرام است، و گناه كرده و موجب ديه ميشود. يادآوري ميشود كه تنبيه زياد، خصوصاً به نحو مذكور، نتيجه معكوس دارد.
محرم و نامحرم
1. آيا پوشيدن جوراب براي خانمها لازم است؟
بلي، خانمها در برابر نامحرم بايد روي پاي خود را بپوشانند و در اين جهت فرقي بين حال نماز و غير نماز نيست.
2. ظاهر شدن خانمها با مانتوهاي تنگ، در بيرون منزل چه حكمي دارد؟
رفت وآمد خانمها درمقابل نامحرم با لباسي‌كه برجستگيهاي بدن آنها را مشخص كند يا معرضيت براي فساد داشته باشد، جايز نيست.
3. آيا پزشك معالج به مريض مَحرم است؟
پزشك، به مريض محرم نيست، ولي در مواقعي كه معالجه متوقف بر نگاه يا لمس مريض است، به مقدار ضرورت ميتواند نگاه يا لمس كند و در صورتي كه لمس با دستكش يا از روي حايل ديگري‌كافي باشد، لمس مستقيم جايز نيست.
4. آيا نگاه كردن نامحرم به روي پا تا مچ كه در نماز، الزامي براي پوشاندن آن نيست، حرام است؟
بلي، نگاه مرد به روي پاي نامحرم، حرام است و در حال نماز هم اگر خانمي بداند كه در معرض ديد نامحرم است، بايد روي پا تا مچ را بپوشاند.
5. با توجّه به اينكه كلاسهاي دانشجويان دختر و پسر با هم برگزار ميشود، طبعاً ناخودآگاه چشم آدم به دختران نامحرم ميافتد، حكم آن چيست؟
نگاه غير عمدي و بدون قصد لذت اشكال ندارد.
6. آيا نگاه كردن به عكسهاي زنان و مردان غير مسلمان كه در كتابهاي درسي به صورت نيمه عريان وجود دارد، جايز است؟
اگر با قصد لذت نباشد و مفسدهاي هم به دنبال نداشته باشد، اشكال ندارد.
7. آيا نگاه كردن به دست و صورت و موهاي زنان كفار جايز است؟
در صورتي كه قصد لذت و خوف از وقوع در حرام نباشد، نگاه به دست و صورت و جاهايي از بدنشان كه عادت در نپوشاندن آن دارند، اشكال ندارد.
8. نگاه به نامزدم كه بعداً قصد ازدواج با او را دارم، چه صورت دارد؟
تا صيغه عقد دائم يا موقّت خوانده نشده، نامزد با نامحرمان ديگر تفاوتي ندارد، و نگاه به او با قصد لذت و شهوت، جايز نيست.
9. پوشاندن پا از مچ تا انگشتان در مقابل نامحرم براي زن واجب است يا نه؟
بلي زن در مقابل نامحرم بايد روي پاها را هم بپوشاند.
10. آيا ميتوانيم با دختر نامحرمي، صيغه خواهر و برادري
بخوانيم، و مثل خواهر و برادر با هم رفتار كنيم؟
خير، صيغه خواهر و برادري با نامحرم مشروع نيست، آنچه موجب محرميت ميشود، انجام عقد ازدواج بصورت دائم يا موقت، با رعايت شرائط مربوطه است
11. در عقدها و عروسيها كه معمولاً خانمها با لباسهاي ويژه آن مراسم شركت دارند و در اكثر مواقع نيز لباسها، بدن نما است و فيلمبرداري صورت ميگيرد تكليف ما چيست؟
اگر ميدانيد يا احتمال ميدهيد كه در آينده اين فيلمها توسط افراد نامحرم مشاهده ميگردد لازم است حجاب كامل خود را موقع فيلمبرداري مراعات كنيد و اگر نميتوانيد، از واقع شدن در مقابل دوربين فيلمبرداري خودداري نماييد.
12. در خانواده ما رسم است كه در ميهمانيها همه بستگان با يكديگر دست ميدهند. دست‌دادن بدون‌قصد لذت چه صورت دارد؟
دست دادن با نامحرم، اگر چه از بستگان نزديك مثل پسر دايي و پسر عمو باشند، حتي بدون قصد لذت هم جايز نيست. لازم است آنها را با احكام شرعي آشنا سازيد.
13. آيا پوشيدن لباس آستين كوتاه براي آقايان جايز است؟
چنانچه مرد بداند زنان با قصد لذت به دستانش نگاه ميكنند، احتياط واجب پوشاندن آن است.
احكام مالي و خريد و فروش
1. اجناسي را كه از سابق در مغازه مانده و خريد ارزان داشتهايم، ميتوانيم به قيمت روز بفروشيم؟
مانعي ندارد؛ ولي سعي كنيد بيانصافي نشود كه آثار سوء دارد.
2. كساني كه به فالگيري مشغولند، اولاً كار آنها چه صورت دارد و ثانياً پولي كه به آنها داده ميشود، جايز است يا خير؟
عمل آنها حرام است و پول دادن در مقابل آن، تضييع مال و استفاده از آن پول هم اكل مال به باطل وحرام است.
3. خريد و فروش و به گردن انداختن صليب چه صورت دارد ؟
معامله صليب و به گردن آويختن آن حرام است.
4. خريد و فروش كالاها به صورت اقساط و نسيه با قيمت بيشتر چه حكمي دارد؟
خريد اجناس به صورت قسطي و با قيمت بيشتر ربا نيست و اشكال ندارد.
5. در دوران كودكي پولي از كسي برداشتهام و نميتوانم مستقيماً مطالب را به او بگويم، بنظر شما چگونه عمل كنم؟ آيا ميتوانم صدقه دهم؟
بايد به طريقي، پول را به صاحبش برسانيد و لازم نيست بگوييد بابت چه چيز است؛ مثلاً ميتوانيد به او بگوييد اين پول را سابقاً از من طلب داشتهاي؛ و يا به حساب بانكي او واريز كنيد؛ و يا به وسيله شخص ديگري پول را به دست او برسانيد؛ و در هر حال صدقه دادن كفايت نميكند.
6. كفش من در مسجد گم شد، كفش ديگري بجاي آن برداشتم. كار من چه حكمي دارد و الآن چه بايد كنم؟
اگر بدانيد كفشي كه برداشتهايد مال كسي است كه كفش شما را برده، ميتوانيد بجاي كفش خود برداريد؛ ولي اگر قيمت آن از كفش خودتان بيشتر باشد، بايد هر وقت صاحب آن پيدا شد زيادي قيمت را به او بدهيد؛ و چنانچه از پيدا شدن او نااميد شويد، بايد با اجازه حاكم شرع (مجتهد جامع الشرائط) زيادي قيمت را از طرف صاحبش صدقه بدهيد. اما اگر احتمال ميدهيد كفشي كه برداشتهايد مال كسي كه كفش شما را برده نيست، بايد از صاحبش جست و جو كنيد و چنان كه مأيوس شديد، آن را از طرف صاحبش به فقير غير سيد صدقه بدهيد.
7. براي سپرده ثابت بانكها سود روز شمار ميدهند، آيا اين ربا نيست؟
اگر سپرده گذار، بانك را وكيل كند كه با پول او معامله مشروع انجام دهد و در صدي از سود آن را به سپرده گذار بدهد و بقيه را به عنوان حق وكالت بردارد ـ همان گونه كه در قانون بانكداري بدون ربا آمده است ـ اشكال ندارد؛ اما اگر به شرط گرفتن زياده، قرض به بانك بدهد، ربا و حرام است.
8. چرا با وجود حرام بودن ربا، بانكهاي كشور ما وام ربوي ميدهند و اسمش راقرض الحسنه ميگذارند؟
اگر بانكها مطابق قانون بانكداري بدون ربا عمل كنند، وام آنها ربوي نميشود؛ لكن متأسفانه برخي از مسؤولان بانكها بدون توجه به قانون، عمل ميكنند و مشتريان نيز آگاهي به مسائل شرعي وام ندارند، در نتيجه وام آنها ربوي و حرام ميگردد.
9. با پسر نامحرمي دوست شدم و هدايايي برايم خريده است، اكنون كه متوجه حرمت دوستي با نامحرم شدهام و رابطه خود را با او قطع كردهام، آيا بايد هداياي موجود را به او برگردانم؟
اگر هدايا موجود است و مطالبه ميكند، بايد به او باز گردانيد، در غير اين صورت برگرداندن لازم نيست؛ لكن اگر آن هدايا را با دادن به ديگران از محيط زندگي خود دور كنيد تا خاطرات معصيت و گناه، كمتر در نظر شما مجسم شود، اولويت و رجحان دارد.
10. اگر شوهر دستبند طلاي همسر را كه مثلاً دويست هزار تومان ارزش داشته، قرض گرفته است، فعلاً كه قيمت طلا بالا رفته، چه مبلغي بايد بپردازد؟
اگر همسر دستبند را فروخته و پول آن را به شوهر قرض داده است، همان دويست هزار تومان را طلبكار است؛ اما اگر طلا را قرض داد، شوهر بايد معادل طلايي آن را بپردازد؛ هر چند قيمت طلا ترقي كرده باشد.
11. آيا گرفتن تاوان حرام است؟
تاوان، مابه ازاي مال تلف شده است و گرفتن آن اشكال ندارد؛ ولي اگر مال، بدون افراط و تفريط در دست امين (وديعه يا عاريه گيرنده)، تلف شد، او ضامن نيست و نميتوانيد از او چيزي مطالبه كنيد.
ضمان تصرف در بيت المال
1. اگر جنسي را از ادارهاي به طور غير قانوني برداريم، آيا حلاليت طلبيدن از رئيس اداره كافي است؟
حلاليت طلبيدن از رئيس اداره، كافي نيست؛ اگر عين جنس موجود است، خود آن و اگر از بين رفته، مثل يا قيمت آن را بايد به اداره مربوطه برگردانيد.
2. آيا استفاده از وسايل دانشگاه و غذاخوري در اتاق خوابگاه، منع شرعي دارد؟
استفاده از وسائل و اموال دانشگاه بر خلاف مقررات دانشگاه، جايز نيست و موجب ضمان ميگردد.
3. انجام كار شخصي در ساعات اداري، بدون محاسبه مرخصي، چه صورت دارد؟
تابع مقررات و اجازه قانوني مسئول مربوط ميباشد.
4. آيا اجازه مدير مربوطه در امور مرخصي، اضافهكاري و... به صورت فرا قانوني جايز است يا خير؟
مدير اداره در حد مقررات مشروع، حق دارد اجازه دهد و اجازه او در امور خلاف مقررات، لغو و بيهوده است و موجب برداشته شدن ضمان شرعي نيست.
برد و باخت در ورزش
1. حكم برد و باخت و جوايز در بازيهاي ورزشي مثل فوتبال و واليبال چيست؟
جوايزي كه از طرف سازمانها و مؤسسات پرداخت ميشود، حلال است؛ ولي اگر جايزه از سوي بازيكنان باشد و بازي با شرط برد و باخت برگزار شود، قمار و حرام است.
رشوه
2. دادن رشوه براي حل مشكل اداري چه صورت دارد؟ و بااضطرار چگونه است؟
پرداخت پول يا اموال ديگر از طرف فرد مراجعه كننده به كارمندان ادارات كه مكلف به ارائه خدمات اداري به مردم هستند منجر به فساد ادارات خواهد شد، و عملي است كه از نظر شرعي حرام محسوب ميشود و دريافت كننده حق تصرف درآن مال را ندارد و بايد به صاحبش مسترد نمايد؛ بلي چنانچه احقاق حق، متوقف به پرداخت وجه باشد، براي دهنده اشكال ندارد.
موسقی
3. گوش دادن به موسيقي متناسب با مجالس لهو و لعب، چنانچه در فرد تأثير نگذارد، چه حكمي دارد؟
موسيقيهايي كه با مجالس لهو و لعب و غفلت متناسب است حرام شمرده ميشود، و ملاك حرمت تأثير گذاري بر نوع مردم است، اگر چه بر شخص خاص اثر نداشته باشد.
صله رحم
4. چه موقع قطع رحم جايز است؟
صله رحم حتّي با خويشاوندان فاسق واجب است و لازم است در ارشاد آنان تلاش شود. بلي چنانچه سختي و مشقتي در بين باشد، صله رحم وجوب ندارد؛ ولي بايد توجّه داشت كه لازم نيست اين عمل با رفتن به منزل ارحام و مهماني كردن و مهمان شدن و... انجام گيرد. همين اندازه كه قطع رحم نشود كافي است و اين كار با پيغام فرستادن يا تماس تلفني يا نوشتن نامه يا سلام كردن هم محقّق ميشود.
5. اگر پدر و مادر، با بستگان خود قطع رابطه كنند، تكليف فرزندان چيست؟
فرزندان به وظيفه خود عمل نمايند؛ مگر آن كه رفتن آنها موجب آزار والدين باشد كه در اين صورت، ميتوانند با نامه يا تماس تلفني، صله رحم نمايند.
رايت و كپي و شكستن قفل CD
1. شكستن قفل CDو نسخه برداري و تكثير آن بدون اجازه از صاحب اصلياش چه حكمي دارد؟
اگر در موقع فروش، شرط نشكستن قفل و عدم كپي شده و يا مبنيّاً بر آن فروخته شده باشد، شكستن قفل و كپي كردن خلاف شرط است و جايز نيست.
غيبت
2. غيبت كردن در مسائلي كه اگر درباره آن صحبت نشود؛ حل نميشود، چگونه است؛ مثلاً درباره استادي كه خوب درس نميدهد
بيان نقاط ضعف استادان نزد مسؤولان به عنوان گزارش اشكال ندارد. و بطور كلي در مواردي كه مصلحت غيبت، اهم از مفسده آن باشد غيبت حرام نيست.
3. انتقاد از نامزدهاي انتخابات و بيان نكات منفي آنها براي ديگران چه حكمي دارد؟
در صورتي كه در مقام مشورت براي رأي دادن باشد و فقط
نقاط ضعفي را كه مربوط به حوزه فعاليت او است، بيان نمايند، اشكال ندارد؛ اما توهين، تحقير، مذمت و تهمت نسبت به مؤمن، حرام است.
تراشيدن ريش
1. تراشيدن ريش باتيغ چه حكمي دارد؟
تراشيدن ريش با تيغ و كوتاه كردن آن، اگر مثل تراشيدن باشد، حرام است.
البته لازم نيست ريش بلند گذاشته شود؛ بلكه به مقداري كه صدق ريش كند كافي است.
2. موهاي صورتم كم رشد و تُنُك است و زيبا نيست. آيا ميتوانم صورتم را تيغ بزنم تا موهاي آن رشد بيشتري پيدا كند؟
اگر صدق ريش كند، تراشيدن آن جايز نيست؛ البته لازم نيست كه موهاي صورت خود را بلند بگذاريد تابه خاطر تنك بودن، به زيبايي شما لطمه بخورد؛ بلكه اگر با ماشيني اصلاح كنيدكه مقدار باقيمانده، صدق ريش‌كند، كافي‌است.
دروغ مصلحتي
1. دروغ مصلحتي چه حكمي دارد؟
دروغ مصلحتي به معنايي كه نزد مردم رايج است و در واقع دروغ منفعتي است، حرام است. موارد جواز دروغ در اسلام مشخص است؛ از جمله آنها وجود مصلحت اهم، مثل حفظ جان مؤمن يا رفع نزاع بين دو مسلمان ميباشد.
استخاره
1. استخاره چيست و عمل به آن واجب است يا خير؟
استخاره طلب خير از خداوند متعال است و مورد آن جايي است كه در انجام كاري، شخص، تحقيق خود را انجام داده ولي به نتيجه نرسيده و مردد باقي مانده است، كه ميتواند استخاره كند. عمل به استخاره واجب نيست لكن اگر استخاره بد آمد، بهتر است با آن مخالفت نشود.
تقلّب در امتحان
1. تقلب چه حكمي دارد؟
تقلب نوعي خيانت است و جايز نيست؛ و خيانت در مسائل علمي، از ساير موارد، زشتتراست و در شأن مسلمان نيست.
2. اگر طرف مقابل راضي به تقلب از روي نوشته او باشد، چگونه است؟
رضايت طرف مقابل براي تقلب تأثيري در حكم ندارد.
فال گيري
1. اعتماد به فالگير و طالعبين و كفبين از نظر شرعي چه حكمي دارد؟
اين گونه امور، مستند شرعي ندارد و دليلي نيز بر اعتماد به حرف ايشان در دست نيست. علاوه بر اين، اعتماد به اين امور در بعضي موارد، موجب گمراهي و كدورت و اختلاف دوستان و نزديكان ميگردد.
احكام قرآن
1. اگر قرآن سهواً از دست انسان بيفتد، وظيفه چيست و آيا كفاره دارد؟
كفاره ندارد؛ فوراً قرآن را برداشته و احترام نماييد.
2. اگرقرآن به همراه داشته باشيم، رفتن به دستشويي چه صورت دارد؟
چنانچه صدق توهين به قرآن نكند، مثل اين كه قرآن در جيب لباس باشد و در معرض افتادن نباشد، اشكال ندارد.
3. قرآن خواندن خانمها درايام عادت ماهانه چه حكمي دارد؟
خواندن قرآن، به جز آيههائي كه سجده واجب دارد، در ايام عادت مكروه است؛ يعني ثواب كمتري دارد.
4. نشستن بر روي روزنامههايي كه معمولاً آيات قران و احاديث بر روي آنها نوشته شده و پهن كردن آنها در كف ماشين، چه صورت دارد؟
اگر بدانيد آيات قرآن و اسامي مقدس بر روي آنها نوشته شده، زير پا انداختن و نشستن بر روي آنها حرام است.
5. براي دانشجوياني كه وقت زيادي ندارند، خواندن چه مقدار قرآن را در روز توصيه ميكنيد؟
دانشجويان عزيز با خواندن چند آيه از قرآن در هر روز و با توجه به معاني آنها، ميتوانند ارتباط خود را با قرآن قويتر نمايند. مطالعه حداقل يك صفحه تفسير فارسي روان، به طور مستمر، براي آگاهي بيشتر نسبت به معارف قرآن، مطلوب است،
و مستحب است حداقل پنجاه آيه تلاوت شود.
6. آيا قرآني را كه فرسوده شده و قابل استفاده نيست، ميتوانيم دفن كنيم يا بسوزانيم؟
سوزاندن آن حرام است؛ ولي ميتوانيد در محل پاكي كه در معرض هتك نباشد، دفن كنيد.
7. به همراه داشتن قرآن و دعا در توالت چه حكمي دارد؟
به همراه داشتن قرآن در دستشويي و توالت، اگر هتك حرمت و بياحترامي به قرآن نشود، اشكال ندارد؛ ولي در عين حال رعايت اين مسأله و همراه نبردن، نوعي ادب و بسيار مطلوب است.
نفرين به ديگران
1. در مواردي كه از شخص ناراحتي داشته باشيم ميتوانيم آرزوي شكست او را بكنيم؟
مسلمان بايد همواره خيرخواه ديگران باشد و آرزوي شكست براي ديگران معمولا از بخل و حسد سرچشمه ميگيرد كه هر دو از رذائل اخلاقي است و بايد با آن مبارزه كرد.
بهتر است هر وقت اشتباهي از ديگري ملاحظه كرديد كه موجب ناراحتي شما ميشود، براي هدايتش دعا كنيد تا ضمن آن كه از دعاي ملائكه رحمت بهرهمند ميشويد، ثواب خيرخواهي براي برادر مؤمن نيز شامل حال شما گردد.
احكام عزاداري
1. آيا در ماه محرم، اعمالي مثل عقد و عروسي، بند انداختن و رنگ كردن موها و آرايش زنان اشكالي دارد؟
اگر توأم با معصيت و يا هتك حرمت ايام عزاداري حضرت سيدالشهدا عليه السلام نباشد، اشكال ندارد؛ ولي سزاوار است كه مسلمانان غيرتمند، سعي كنند اينگونه مراسم را در ماههاي ديگر و ايام متناسب با آن، برگزار كنند.
2. اگر بعضي از واجبات به سبب شركت شخص در مجالس عزاداري از او فوت شود (مثلاً نماز صبح قضا شود)، وظيفه او نسبت به شركت و يا عدم شركت در اينگونه مجالس چيست؟
بديهي است كه انجام نمازِ واجب، مقدّم بر شركت در مجالس عزاداري اهل بيت عليهم السلام است و ترك نماز و فوت شدن آن به بهانه شركت در عزاداري امام حسين عليه السلام، جايز نيست؛ البته شركت در عزاداري به گونهاي كه مزاحم نماز نباشد، مستحب مؤكد است.
3. در برخي مواردِ مرثيه خواني و يا مداحي زنان در مجالس زنانه، صداي آنان به گوش مردان ميرسد؛ آيا اين عمل جايز است؟
اگر صداي آنان موجب لذت بردن مردان و تحريك شهوت گردد، جايز نيست
4. استفاده از آلات لهو و موسيقي، در مراسم عزاداري، چه حكمي دارد؟
استفاده از آلات مذكور جايز نيست و تفاوتي بين مراسم عزاداري و جشن وجود ندارد.
5. اگر روضه بي‌اساسي خوانده شود ما چه وظيفه‌اي داريم؟
در هر موردي دروغي از ذاكرين بشنويد بر حسب وظيفه شرعي بايد به عنوان نهي از منكر به خود گوينده تذكر دهيد.
عكسهاي ائمه
1. عكسها و شمايلي كه از ائمه عليهم‌السلام كشيده ميشود، صحت دارد؟
هيچ دليلي بر تشابه اين عكسها با آن ذوات مقدس وجود ندارد و نميتوان به ائمه عليهم‌السلام نسبت داد.
اموات
1. آيا ميتوانثواب تمام اعمال مستحبي را براموات هديه‌نمود؟
بلي مانعي ندارد؛ ميتوانيد پس از انجام عمل مستحبي، ثواب آن را هديه كنيد و نيز ميتوانيد اصل عمل مستحبي ـ مثل نماز، روزه، صله رحم، عيادت مريض و... ـ را به نيابت از ميت بجا آوريد.
2. كساني كه روي صندلي و ميز نماز مي‌خوانند آيا در موقع سجده لازم است كه نوك انگشت شست پا روي زمين باشند؟.
بلي لازم است.
نذر کردن
1. نذرهايي براي قبولي در كنكور كردهام كه انجام آن با درس خواندن برايم مشكل است؛ آيا ميتوانم آنها را تغيير دهم؟
اگر در موقع نذر كردن، صيغه نذر را به عربي يا فارسي نخوانده باشيد، چيزي بر شما واجب نيست.
2. آيا نذر، صيغه خاصي دارد؟
آري، نذر صيغه خاصي دارد؛ براي مثال، شخصي كه در مورد شفا يافتن بيمارياش نذر ميكند كه مبلغي به فقير بدهد، چنين ميگويد: «لِلّهِ عَليَّ اِنْ شَفَي اللهُ مَرَضي اَن اُعْطِي الْفَقيرَكَذا». البته لازم نيست به عربي بخواند و همين اندازه كافي است كه بگويد: براي خدا بر عهده من است كه اگر بيماري من شفا يابد، فلان مبلغ را به فقير بدهم.
احكام امر به معروف و نهي از منكر
1. آيا كسي كه خودش به معروف عمل نميكند و مرتكب‌گناه ميشود، حق دارد ديگران را امر ونهي‌كند؟
آري، بر او هم واجب است كه با تحقّق شرايط، امر به معروف و نهي از منكر كند؛ البته بايد بداند كه اگر بخواهد سخنش در قلب ديگران جاي گيرد و تأثير بگذارد، با عمل و رفتار خود بهتر ميتواند به اين هدف دست يابد.
2. شرايط امر به معروف و نهي از منكر چيست؟
1. آمر و ناهي، بايد معروف و منكر را بشناسند.
2. احتمال دهد امر و نهي او تأثير دارد.
3. امر و نهي، مفسدهاي (ضرر جاني، مالي مهم و آبرويي) نداشته باشد.
4. كسي كه معروف را ترك ميكند، و نيز كسي كه منكر را انجام ميدهد، بر ادامه عمل خود اصرار داشته باشد.
3. اگر پدر و مادر انسان، مرتكب گناه شوند، آيا نهي از منكر آنان بياحترامي محسوب نميشود؟
خير، نهي از منكر آنان.با فراهم بودن شرايط آنـ بر فرزند واجب است؛ البته سعي كند اين كار را با سخن نرم و اخلاق نيك، انجام دهد و اين امر، بياحترامي به آنان محسوب نميشود و اگر تأثير نكرد، وظيفه ديگري ندارد.
4. در زمان حكومت اسلامي، اگر نيروي انتظامي در برخورد با مفاسد اجتماعي از خود جديّت نشان ندهد، وظيفه مردم چيست؟
اين واجب با وجود شرائط از كسي ساقط نميشود، مگر آنكه ديگران به اين فريضه عمل نمايند.
احكام خوراكيها
5. گوشت خرگوش، حلال است يا حرام؟
خرگوش، حرام گوشت است و فرقي بين انواع آن نيست.
6. دربعضي مجالس عروسي، متأسفانه از مشروبات الكلي استفاده ميشود؛ آيا شركت در آن مجالس بدون خوردن مشروب جايز است؟
حضور در مجالسي كه در آن شراب نوشيده ميشود، حرام است.
شراب خواری
7. اگركسي مشروب بخورد، تا چند روز نميتواند نماز بخواند؟
نماز در هر شرايطي واجب است؛ و اگر نماز را ترك كند، معصيت كرده، و قضاي آن را بايد بجا آورد. بلي در حال مستي و عدم التفات، نماز او صحيح نيست و آنچه در روايت آمده كه تا چهل روز نماز او قبول نميشود، يعني ثواب براي او نوشته نميشود.(نفرموده نماز نخواند) .
احكام متفرقه
1. شركت در جلسات صوفيه و رفتن به خانقاه و مجالس عزاداري آنها چه حكمي دارد ؟
رفتن به خانقاه، و شركت در برنامهها و جلسات صوفيه اگر چه به عنوان ذكر و مدح امير المؤمنين عليه السلام و عزاداري براي حضرت سيد الشهداء عليه السلام در مراكزي كه به عنوان حسينيه برقرار كردهاند، و كمك مادي و همكاري با آنها، و حضور در مجالس ختم اموات آنها و دريافت هدايا از آنها، ترويج بدعت و حرام است، و جداً بايد از آنها پرهيز شود، و بايد ديگران را نيز از ارتباط با آنها نهي و نسبت به خطر ضلالت و گمراهي هشدار داد.
2. كشيدن سيگار چه حكمي دارد؟
اگر موجب ضرر قابل توجه فعلي و در كوتاه مدت باشد، جايز نيست.
3. آيا ترقههاييكه درچهارشنبه‌سوري زده ميشود، اشكال دارد ؟
ترساندن و ايجاد مزاحمت و آزار مؤمنين به هر صورت حرام است.
4. چنانچه كسي به ناچار در محيطي باشد كه نوار مبتذل پخش ميشود، تكليفش چيست؟
بايد توجّه داشت كه استماع و گوش دادن به موسيقي حرام است، ولي به گوش رسيدن حرام نيست. بنابراين، در صورت اضطرار، توقف در آن محيط مانعي ندارد و به موسيقي گوش نكند؛ هر چند به گوش او برسد.
5. كمك به خودكشي بيماران لاعلاج كه درد شديد دارند، چه صورت دارد؟
خودكشي و كمك به آن، در هر صورت، حرام است و ناراحتي و درد شديد، مجوز خودكشي نيست.
6. اگر كسي بگويد فلان كار را انجام بده، گناهش به گردن من، آيا براي انجام دهنده گناه نمينويسند؟
كسي كه عمل خلاف را مرتكب شده گناهكار است و ديگري نيز به جهت امر يا تشويق به آن، معصيت كرده است.
7. اگر زني شوهر دار مرتكب خلاف شرعي گرديد و سپس پشيمان شد، و توبه كرد، آيا لازم است به شوهر بگويد، و رضايت او را جلب كند ؟
بر او واجب است كه از اين عمل شنيع توبه كند، و از گفتن آن به ديگران حتي شوهر جداً اجتناب نمايد.
8. خال كوبي براي خانمها چه صورت دارد؟
اگر ضرر مهم و مورد توجه نداشته باشد، اشكال ندارد، و لكن زينت محسوب ميشود و بايد از نامحرم بپوشاند.
9. سقط جنين نامشروع، چه حكمي دارد؟
جايز نيست.
10. اخيراً افرادي به عناوين مختلف ادعاي ارتباط با معصومين عليهم السلام خصوصاً حضرت ولي عصر عجّل الله تعالي فرجه را مينمايند وبعضي مدعي پيامهايي براي مردم ازناحيه آن حضرت هستند؛ پذيرش اين ادعا وترويج ايشان چه صورت دارد؟
بر حسب بعضي از روايات، نسبت به چنين ادعايي مأمور به تكذيب هستيم و مؤمنين بايد از پذيرش و ترويج آن اجتناب نمايند.
11. آيا صدقات مستحبي و كفارات را ميتوان به سادات داد؟
دادن صدقات مستحبي به سادات جايز است، اما كفاره غير سيّد را به سيّد ندهند.
12. آيا در موقع شنيدن نام مبارك امام زمان عليه السلام با لفظ (قائم)، ايستادن واجب است؟
ايستادن، مستحب است و در روايتي آمده است كه حضرت رضا عليه السلام وقتي نام مبارك امام زمان عليه السلام را شنيدند، ايستادند و به عنوان احترام، دست بر سر گذاشتند.
13. آيا از پولي كه به تدريج به عنوان صدقه در خانه كنار ميگذاريم، ميتوانيم به عنوان قرض برداريم؟
پول مذكور تا وقتي به فقير داده نشده، ملك مالك است و ميتواند در آن تصرف كند.
14. تكرار بعضي از فرازهاي دعا، چه صورت دارد؟
سعي كنيد دعاهايي را كه از معصومين عليهم السلام رسيده است، به همان نحوي كه نقل شده، بخوانيد. |
