حدیث سلسله الذهب

لا اله الا الله حصنی فمن دخل حصنی امن من عذابی

بشروطها و انا من شروطها

حدیث سلسلة الذهب چیست و چرا به این اسم معروف شده است ?
حدیث سلسلة الذهب به معنای سخن زنجیره‌ای طلایی است و به حدیثی گفته می‌شود که تمام راویان آن از امام معصوم (ع) باشند.(1) بدین صورت که امام معصوم مانند موسی بن جعفر (ع) روایتی را از پدر خود امام صادق (ع) نقل کند و او از پدرش تا این که به حضرت علی (ع) یا پیامبر (ص) برسد. گاهی به حدیث قدسی و نقل سخن خدا می‌رسد. چون در تمام نقل راویان امامان معصوم(ع) قرار دارند، مانند این است که یک زنجیره طلایی را تشکیل می‌دهند، به همین خاطر حدیث سلسلة الذهب گفته می‌شود.
امام هشتم علی بن موسی الرضا(ع) هنگامی که در سفر به خراسان وارد شهرستان نیشابور شد، در بازار شهر دو عالم و پیشوای شهر به نام ابوذرعه و محمد بن اسلم طوسی (که حافظ احادیث نبوی بودند) به حضرت عرض کردند: بحق پدران پاکیزه و گذشتگان گرامی خود، صورت مبارک خویش را بر ما آشکار کن و حدیثی از پدران خود از جدت برای ما ذکر کن.
معروف است که بیست و چهار هزار نویسنده در انتظار شنیدن حدیث بودند که آن را ثبت کنند، حضرت فرمود: حدیث کرد مرا پدرم موسی بن جعفر و او از پدرش امام صادق...] همین طور سلسله سند را ادامه داد تا رساند به[ پیامبر اکرم (ص) و او از جبرئیل که گفت: شنیدم از حضرت رب العزّه سبحانه که می‌فرماید:
"کلمة لا اله الا الله حصنی فمن دخل حصنی امن من عذابی؛ کلمه لا اله الا الله حصار من است، پس هر کس که آن را بگوید،‌داخل حصار من شده و کسی که داخل حصار من شود، ایمن از عذاب من خواهد بود".(2)
--------------------------------------------------------------------------------------------------
پی‌نوشت‌ها:
1 . طرائف المقال، سید علی بروجردی، ج2، ص 255.
2 . منتهی الامال، شیخ عباس قمی ، ج2، ص 503؛ مستدرک سفینة البحار، شیخ علی نمازی، ح2، ص 234؛ مستند الامام الرضا(ع) عزیز الله عطاردی، ج1، ص 61.

هدف امام رضا(ع) از بیان حدیث این است که به ما بگویند محور دین توحید است و توحید هم باید ازدریچه ولایت دیده شود.و کلمه لا اله الا الله یعنی توحید عامل ایمن ماندن از عذاب ؛ و شرط ایمنی از عذاب پذیرش ولایت اهل البیت (سلام الله علیهم اجمعین است)

امام رضا(ع) در مسیر حرکت از مدینه به مرو و خراسان وقتی از شهر نیشابورمی گذشتند برخی مردم از ایشان درخواست سخنی به یادگار کردند و حضرت حدیثی را بیان فرمود.
امام ابتدا در بیان حدیث سلسله سند خود را اینگونه بیان می کند که من از پدرم شنیدم و پدرم از پدرش امام صادق شنید و ... یک یک اسامی اجداد خویش را تا امام حسین بیان می فرمایند و می گویند امام سجاد(ص) از امام حسین(ص) شنید و ایشان از امیرالمؤمنین و امیرالمؤمنین از پیامبر و پیامبر از جبرئیل شنید که خداوند فرمود " لا اله الا الله حصنی فمن دخل حصنی امن من عذابی" یعنی لا اله الا الله" قلعه من است و هرکس وارد این قلعه شود از عذاب من در امان خواهد بود.
 
تا اینجا را حضرت امام رضا(ع) بیان می فرمایند و قافله راه می افتد اما مردم یکباره می بینند که کاروان دوباره ایستاد و حضرت سر از کجاوه خویش بیرون می آورند و یک نکته دیگری را می فرمایند که " بشروطها و انا من شروطها" یعنی این" لا اله الا الله" که قلعه است یک شرطی دارد که من( به عنوان امام) از شروط آن هستم.
 
این حدیث از احادیثی است که در رجال سندش هم شیعه و هم سنی وجود دارند. نکته دیگر این است که در این حدیث راویان فضای صدور را به زیبایی تبیین کرده اند و حتی بیان شده که حضرت داخل کجاوه ای نشسته بودند و سرش را بیرون آورد؛ و ریزترین مطالب را در مورد فضای بیان حدیث عنوان کرده اند.
 
نکته بعدی اینکه امام رضا(ع) سخن خود را به خداوند مستند می کند و در واقع حدیث سلسلة الذهب، حدیث قدسی است و این حدیث در عین کوتاهی اما بسیار تأثیرگذار است.
 
  محور حدیث سلسلة الذهب توحید است، : حضرت می فرماید هر کس وارد توحید شود و خدا را به یگانگی قبول داشته باشد در واقع وارد یک قلعه امن شده است و هیچ عذابی او را تهدید نمی کند. حدیث حالت فرمولی دارد یعنی برای هر کسی این راه را آسان می کند یعنی انسان به محض ورود به قلعه توحید از هرگونه عذاب در امان است مثلا اضطراب، ناآرامی، دروغگویی و... نمونه هایی از عذاب است و اگر انسان توحیدباور باشد خود به خود عذابهای دنیوی و اخروی را برطرف می کند.
 
 نکته دیگر اینکه حضرت ابتدا نفرمودند "بشروطها و انا من شروطها" بلکه گذاشتند قافله حرکت کرد( فلما مرة راحلة) اما همینکه کاروان حرکت کرد مردم یکباره می بینند کاروان ایستاد و حضرت ما را ندا داد (نادانا) و فرمود: "بشروطها و انا من شروطها" گویی که مردم را دوباره متوجه می کنند که حواستان باشد که این حدیثی که گفتم شرط اساسی دارد و آن ولایت است؛ توحیدی واقعی است که از دریجه امامت و ولایت نگاه شود در غیر این صورت توحیدی ناقص است.
 
 امام رضا(ع) در مسیری این حدیث را بیان می کند که او را به سمت خراسان به عنوان ولایتعهد می برند اما ایشان با عنوان "انا من شروطها"نشان می دهد که شخصیت حقوقی من که امام مسلمین هستم باید مورد توجه قرار گیرد.
 
 آنچه می توان از این حدیث به عنوان هدف امام برداشت کرد این است که امام رضا(ع) می خواهد در جمع این همه مردم مشتاق نیشابور حدیثی به یادگار بگذارد که محور اساسی تربیت دینی مردم ایران و جهان باشد.
 
 این حدیث اثر خود را گذاشت و ما می بینیم که پس از امام رضا که ورودشان به نیشابور حادثه عظیمی بوده در میان سنی و شیعه ارادت خاصی به ایشان پیدا می شود و این حدیث را همواره محور کار خود قرار داده اند.ه دف امام رضا از بیان این حدیث این است که به ما بگویند محور دین توحید است و توحید هم باید از دریچه ولایت دیده شود.