اسوه های هدایت

 

 

استفتائات آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله) در باره ماه رمضان

آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله)

1-راههای ثابت شدن اول ماه

اعلام رؤیت هلال توسط گروه متشکل از فریقین
سؤال: در کشور پاکستان دو نفر از علماءِ شیعه و دو تن از اهلِ سنّت و چهار نفر از اهل حدیث (وهّابى ها) را براى رؤیت هلال انتخاب نموده اند. این کمیته از طرف دولت وقت انتخاب شده است، نه از طرف مجتهد جامع الشّرایط؛ در اواخر هر ماه، کمیته مذکور در شهر لاهور پاکستان تشکیل مى شود و رؤیت هلال از زبان رئیس کمیته (که از اهل تسنّن است) به وسیله رادیو و تلویزیون، به اطّلاع مردم مى رسد، آیا به مجرّد اطّلاع و اعلام رئیس این کمیته، روزه را مى توان افطار کرد؟
پاسخ: هرگاه در میان آنها دو شیعه عادل بوده باشد که شهادت به رؤیت هلال ماه بدهند، شهادت آنها قبول است؛ همچنین اگر از مجموع شهادت آنها اطمینان به رؤیت هلال حاصل شود کافى است.
ثبوت ماه با نظر مرجع تقلید
سؤال: اگر حلول شوال وعید فطر بر مرجع تقلید محرز شده باشد تکلیف مقلدین آن مرجع چیست
پاسخ: هرکس از گفته مراجع تقلید اطمینان به حلول شوال پیدا کنند طبق آن عمل کند.
اختلاف نظر مرجع با ولیّ فقیه
سؤال: با عرض سلام در مورد رویت هلال ماه باید از مرجع تقلید کرد یا از ولی فقیه .
پاسخ: رؤیت هلال حکم شرعی نیست تا نیاز به تقلید داشته باشد بلکه تشخیص موضوع است که باید برای مکلف ثابت شود و از قول هرکسی برای شما ثابت شد می توانید طبق آن عمل کنید.
شهادت مراجع در مورد حلول ماه
سؤال: لطفا بفرمایید در صورتی که تعدادی از مراجع به عنوان فرد عادل روز عید را سه شنبه اعلام نموده اند نبایست آقای خامنه ای به عنوان ولی فقیه عید را همان روز اعلام نمایند ؟ لطفا نظر خود را نیز در مورد اختلاف نظرها اعلام نموده و ایجاد تفرقه ای که ممکن است بین افراد جامعه در برخورد با چنین مسائلی ایجاد شود بیان نمایید . با کمال تشکر . التماس دعا .
پاسخ: بعضی از مراجع که سه شنبه را عید اعلام کردند خودشان هلال را ندیده بودند تا مصداق شهادت شهود شود بلکه از طریق گفته بعضی از مردم علم برای آنها حاصل شده بود و همان مدارک برای ما و رهبری قانع کننده نبود بنابراین اعلام عید از این طریق امکان پذیر نبود و شواهد و قرائن بعدی نیز ثابت کرد که روز چهارشنبه عید بوده است هرچند کسانی که روز سه شنبه را عید گرفته بودند معذور هستند.
روزه سکوت
سؤال: لطفا آداب روزه سکوت را بفرمایید. چه شرایطی دارد؟ گشودن آن چگونه است؟ مبطلات آن چیست؟
پاسخ: روزه سکوت در اسلام مشروع نیست.
افق شهرهای ایران
سؤال: آیا همه ی شهر های ایران با هم، هم افق محسوب می شوند؟
پاسخ: همه هم افق نیستند ولی غالباً دارای یک افق می باشند و اگر در شهرهای مرکزی دیده شود برای سایر شهرهای ایران کافی است.
شرط اعتبار حکم حاکم
سؤال: آیا مواردی وجود دارد که با وجود حکم حاکم عید ثابت نشود؟
پاسخ: در صورتیکه بدانیم مستند حاکم اشتباه بوده، عید با حکم حاکم ثابت نمی شود همانگونه که در رساله هم نوشته ایم.

2-هلال ماه

دیدن هلال ماه شوال قبل از مغرب
سؤال: اگر هلال ماه شوّال دیده شود و هنوز مغرب نشده باشد، آیا مى شود روزه را افطار کرد؟ اگر عمداً روزه را افطار کنند حکم آن چیست؟ اگر کسى دستور دهد که روزه را افطار کنید و هنوز وقت افطار نباشد، آیا بر او کفّاره خود و مردم واجب است؟
پاسخ: دیدن ماه شوّال به تنهائى براى افطار کافى نیست; بلکه باید روز تمام شود. و اگر کسى جاهل به مسئله بوده باید قضا کند، امّا کفّاره ندارد و بر کسى که دستور افطار داده کفّاره اى نیست; هرچند نباید بدون تحقیق مسئله بگوید
ماه رمضان 28 روزه
سؤال: کسى که فقط 28 روز از ماه رمضان را درک بکند چون که در اوّل ماه مبارک در ایران است و آخر ماه مبارک در یک کشور عربى است که ماه شوّال یک روز زودتر دیده مى شود و لهذا 28 روز را درک کرده است آیا قضاى یک روز بر او واجب است یا هیچ قضا لازم نیست؟
پاسخ: قضاى یک روز بر او واجب نیست ولى احتیاط مستحب است
 رؤیت هلال در کشورهای مجاور
سؤال: اگر اوّل ماه شوّال در مشهد رؤیت شود که با افغانستان نیم الى یک ساعت تفاوت افق دارد آیا اوّل ماه در افغانستان هم ثابت مى شود؟
پاسخ: کافى نیست.
عید با نظر اهل تسنن
سؤال: در شهرى که اکثریّت با اهل سنّت است و شیعه ها در اقلیّت هستند اگر در عید قربان و عید فطر قطع به خلاف نداشته باشیم آیا مى توانیم با آنها عید بگیریم و اگر در نجف اشرف ماه را دیده باشند و بیست و نه روز روزه گرفته اند ولى در استانبول دیده نشده و سنّى ها سى روز روزه مى گیرند و یک روز بعد از نجف عید مى نمایند وظیفه ما شیعه ها چیست؟
پاسخ: اگر موازین تقیّه وجود داشته باشد مى توانید با آنها عید کنید و اگر ماه در نجف ثابت شود براى استانبول کافى است.
معیار دیدن ماه در شهرهای مجاور
سؤال: اگر هلال ماه رمضان در شهرى دیده شود آیا براى شهرهاى دیگرى که افق آنها یک یا دو ساعت فرق دارد اوّل ماه ثابت مى شود؟
پاسخ: اگر شهرى که ماه در آن دیده شده نسبت به شهر مورد بحث غربى باشد ماه ثابت نمى شود و اگر شرقى باشد ثابت مى شود.
یقین به او ماه توسط کیمیته انتخابی دولت
سؤال: در کشور پاکستان دو نفر از علماى شیعه و دو تن از اهلِ سنّت و چهار نفر از اهل حدیث (وهّابى ها) را براى رؤیت هلال انتخاب نموده اند. این کمیته از طرف دولت وقت انتخاب شده است، نه از طرف مجتهد جامع الشّرایط; در اواخر هر ماه، کمیته مذکور در شهر لاهور پاکستان تشکیل مى شود و رؤیت هلال از زبان رییس کمیته (که از اهل تسنّن است) به وسیله رادیو و تلویزیون، به اطّلاع مردم مى رسد، آیا به مجرّد اطّلاع و اعلام رییس این کمیته، روزه را مى توان افطار کرد؟
پاسخ: هرگاه در میان آنها دو شیعه عادل بوده باشد که شهادت به رؤیت هلال ماه بدهند، شهادت آنها قبول است; همچنین اگر از مجموع شهادت آنها اطمینان به رؤیت هلال حاصل شود کافى است.
رجوع به اساتید نجوم در استهلال ماه رمضان و شوال
سؤال: با توجّه به این که در زمان حاضر وسایل پیشرفته در زمینه نجوم وجود دارد، و افرادى در این علم داراى تخصّص بوده، و در این فن، خِبره مى باشند، و رجوع به اهلِ خبره یک سیره بوده، و صحیح مى باشد; و با توجّه به این که این افراد بر اساس محاسبات دقیق اعلان نظر مى کنند. مثلا مى گویند: «در فلان سال، فلان روز و ساعت و دقیقه و ثانیه، در فلان کشور، کسوف اتّفاق مى افتد» و چنین هم مى شود، پرسش ما این است که: چرا در رابطه با حلولِ ماه مبارک رمضان، یا شوّال، به آنان رجوع نمى شود، و افراد عادى براى رؤیت ماه به خارج شهرها فرستاده مى شوند، تا تکلیف صوم و افطار روشن گردد؟
پاسخ: ما معتقدیم که اگر علماى نجوم در عصر ما با استفاده از وسایل دقیقى که در دست دارند در مسأله هلال ماه اتّفاق نظر داشته باشند، مخالفت با آنها مشکل است، مگر این که گروه کثیرى ادّعاى رؤیت برخلاف آن بنمایند. و این نظریّه را در سالهاى گذشته منتشر کردیم.
سمت و جهت دیده شدن ماه شب اول در آسمان
سؤال: سلام، با توجه به این که ما شیعیان نمازهای 5 گانه واجب رو در 3 وقت میخوانیم یعنی نماز عصر و عشا را در وقت خود نمی خوانیم و این امر فقط در زمان اضطرار جایز شمرده شده است در مورد این مسئله و درست بودن نمازهای قوث اظهار نظر بفرمایید
پاسخ: این مسئله در هنگام اختیار نیز جایز است و اشکالی ندارد.
منظور از هم افق بودن دو منطقه
سؤال: منظور از «هم افق بودن» در مسئله‌ی رؤیت هلال چیست؟ دو منطقه با شرایطی هم افق نامیده می‌شوند؟
پاسخ: در صورتی که فاصله زادی از هم نداشته باشند هم افق هستند
تشخیص اول و آخر ماه در کشورهای غربی
سؤال: اول ماه و آخر ماه رمضان را در کشور هلند چگونه تشخیص دهیم؟ (با توجه به اینکه اینجا غالباً هوا ابری بوده و رویت ماه ممکن نمی باشد)
پاسخ: در صورتیکه منجّمین مورد اعتماد به طور قطع و یقین خبر دهند، بر طبق آن عمل کنید.

3-وقت امساک و افطار

افطار به وقت اهل تسنن
سؤال: شخصى به هنگام افطار، همراه دوست سنّى خود مى باشد، آیا مى تواند طبق وقت آنها افطار بکند؟ یا باید به وقت خودش افطار نماید؟
پاسخ: اگر محذورى ندارد، منتظر وقت افطار خودش باشد.
افطار در حج عمره به وقت محلی
سؤال: با توجّه به این که در مراسم حجّ عمره، در ماه مبارک رمضان، در مسجدالحرام و مسجدالنّبى(صلى الله علیه وآله) قبل از اذان مغرب، سفره افطار گسترده شده و به محض شروع اذان مغرب (که با اذان مغرب واقعى به نظر اکثر علماى امامیّه یک ربع فاصله دارد) همه شروع به افطار نموده و از دیگران نیز دعوت به افطار مى نمایند، و در صورت عدم افطار موجب انگشت نما شدن و بعضاً وهن شیعه مى شود و تقیّه مداراتى در اینجا ضرورى تر از شرکت در نماز مغرب به نظر مى رسد، آیا اجازه مى فرمائید که شیعیان در هتل ها بمانند و هنگام مغرب در ماه مبارک در مساجد حاضر نشوند؟ یا این که حضور یافته و تقیّةً افطار نمایند؟
پاسخ: بهتر است براى نماز مغرب در مسجد حضور یابند و اگر به آنها اصرار بر افطار شود، مى توانند افطار کنند و روزه آنها صحیح است.
افطار کردن با وقت اهل تسنن
سؤال: با توجّه به این که در مراسم حجّ عمره، در ماه مبارک رمضان، در مسجدالحرام و مسجدالنّبى(صلى الله علیه وآله) قبل از اذان مغرب، سفره افطار گسترده شده و به محض شروع اذان مغرب (که با اذان مغرب واقعى به نظر اکثر علماى امامیّه یک ربع فاصله دارد) همه شروع به افطار نموده و از دیگران نیز دعوت به افطار مى نمایند، و در صورت عدم افطار موجب انگشت نما شدن و بعضاً وهن شیعه مى شود و تقیّه مداراتى در این جا ضرورى تر از شرکت در نماز مغرب به نظر مى رسد، آیا اجازه مى فرمایید که شیعیان در هتل ها بمانند و هنگام مغرب در ماه مبارک در مساجد حاضر نشوند؟ یا این که حضور یافته و تقیّةً افطار نمایند؟
پاسخ: بهتر است براى نماز مغرب در مسجد حضور یابند و اگر به آنها اصرار بر افطار شود، مى توانند افطار کنند و روزه آنها صحیح است.
معیار روز شرعی
سؤال: لطفا بفرمایید از نظر شرعی یک روز از چه زمانی شروع ودر چه زمانی به پایان میرسد؟ یک روز عرفی از ساعت ۲۴ شروع و در ساعت ۲۴ روز بعد پایان می پذیرد، آیا برای شرع هم همین میزان است یا میزان دیگری بر آن مترتب است؟
پاسخ: این مطلب نسبت به امور مختلف متفاوت است مثلا در مورد روزه، روز از اذان صبح شروع می شود و تا اذان مغرب ادامه دارد.

4-نیت روزه

زمان نیت روزه
سؤال: آیا زمان نیت روزه مستحب مانند روزه واجب غیرمعین است؟
پاسخ: روزه واجب را تا قبل از زوال ظهر می توان نیت کرد ولی روزه مستحب تا قبل از غروب وقت آن ادامه دارد.
خوب شدن بیمار در اثنای روز ماه رمضان
سؤال: هرگاه بیمار در اثناى روز ماه مبارک رمضان خوب شود، در چه صورت باید نیّت روزه کند؟
پاسخ: اگر پیش از ظهر خوب شود، و کارى که روزه را باطل مى کند انجام نداده باشد، باید نیّت روزه کند، و احتیاطاً قضا هم نماید. ولى اگر بعد از ظهر خوب شود، روزه آن روز واجب نیست، فقط باید قضاى آن را بجا آورد.

5-کسانی که نمی توانند روزه بگیرند

کسی که به علت ناتوانی جسمی نمی تواند روزه بگیرد
سؤال: بنده جوانی هستم 21 ساله که از لحاظ بدنی لاغر اندام هستم و دانشجوی کامپیوتر میباشم در ماه مبارک بنده به گونه ای ضعیف می شوم که توانایی هیچ گونه کاری را ندارم . وزن من 54 کیلو است و به نظر خودم اگر روزه بگیرم از لحاظ بدنی ضعیف میشوم و بر روی درسم تاثیر بدی می گذارد (درس من آبرو و آینده من را رقم میزند) از شما درخواست میکنم که با توجه به مشکلاتم مرا در این مهم راهنمایی فرمایید.
پاسخ: اگر با این حال روزه گرفتن موجب بیماری و یا مشکلات جسمانی خواهد بود روزه بر شما واجب نیست و اگر تا سال آینده نیز همین وضع ادامه یابد قضا هم لازم نمی باشد و برای هر روز یک فقیر را باید سیر کنید.
کسانی که قدرت گرفتن روزه ندارند
سؤال: زنى هستم 63 ساله که شش بچّه به دنیا آورده ام، در دوران حاملگى و شیرخوارگى بچّه هایم (حدود 12 سال) نتوانسته ام روزه بگیرم، پس از آن نیز تا کنون هر وقت خواستم روزه بگیرم دچار خونریزى معده شده ام و با توصیه پزشکان روزه نگرفته ام، حال تکلیف روزه هاى بنده چیست؟
پاسخ: در حال حاضر شما مکلّف به روزه نیستید و احتیاط آن است که اگر قدرت دارید براى هر روز به اندازه یک مدّ طعام (750 گرم گندم) به شخص مستحق بدهید، همچنین براى ایّام گذشته که روزه نگرفته اید و تا سال بعد هم توانائى بر روزه نداشته اید.
روزه دختری که تازه به سن تکلیف رسیده
سؤال: دخترى به سنّ بلوغ رسیده است; ولى به واسطه ضعف جسمى توان روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان را ندارد و بعد از ماه رمضان هم تا سال بعد نمى تواند قضا کند، حکمش چیست؟
پاسخ: باید کفّاره مدّ طعام را بدهد؛ یعنى براى هر روز معادل 750 گرم گندم و مانند آن به فقیر بدهد. و قضاى این روزه ها بر او واجب نیست.
ساقط شدن روزه از بعضی بیماران قطع نخاعی
سؤال: بعضى از برادران قطع نخاعى، به دستور پزشک باید هر چند ساعت مقدارى مایعات بنوشند، وظیفه آنان براى روزه چیست؟
پاسخ: روزه از آنها ساقط است و بجاى آن، در صورتى که قدرت مالى داشته باشند، براى هر روز یک مدّ طعام کفّاره مى دهند.
روزه معتادین
سؤال: فردى معتاد به تریاک است و نمى تواند ترک نماید، به همین علّت، نه به صورت أدا و نه به صورت قضا، توان روزه گرفتن را ندارد، آیا این فرد حکم مریض را دارد؟ یا این که باید کفّاره بدهد؟
پاسخ: احتیاط آن است که از چیزهاى دیگر، در صورت توانایى، روزه بگیرد و براى هر روز یک مدّ طعام کفّاره بدهد.
روزه مادرانی که شیر می دهند
سؤال: آیا بر مادرى که بچّه شیر مى دهد، روزه واجب است؟
پاسخ: زنانى که بچّه شیر مى دهند خواه مادر بچّه باشند یا دایه، اگر روزه گرفتن باعث کمى شیر آنها و ناراحتى بچّه مى شود روزه بر آنها واجب نیست، ولى براى هر روز کفّاره (یک مدّ طعام) واجب است، بعداً نیز باید روزه را قضا کنند; امّا اگر روزه براى خودشان ضرر داشته باشد کفّاره لازم نیست، ولى بعداً روزه هاى را که نگرفته اند قضا نمایند.
توصیه پزشک به ترک روزه
سؤال: در برخی بیماری ها مثل نارسایی کلیه با اطمینان می توان به بیمار توصیه نمود که روزه نگیرد اما در خیلی از موارد به علت شکی که در اصل بیماری و یا چگونگی تاثیر روزه بر آن وجود دارد یا به علت عدم وجود تحقیقات و نتایج لازم در مورد اثرات روزه بر بسیاری بیماری ها و به خاطر عدم امکان تعیین نقش روزه بر بیماری، پزشک واقعا نمی داند روزه را به بیمار توصیه کند یا خیر، در این صورت وظیفه پزشک چیست؟ آیا پزشک در صورت توصیه یا عدم توصیه به روزه مسئول است؟
پاسخ: این مسأله دو صورت دارد: گاه براى طبیب خوف ضرر حاصل مى شود یعنى احتمال قابل توجّهى نسبت به زیان داشتن روزه براى او حاصل مى شود در این جا مى تواند همان را به بیمار منتقل کند، چنانچه بیمار از قول طبیب خوف ضرر پیدا کند روزه راترک مى کند. صورت دوّم آن است که احتمال ضعیف و کم رنگى باشد دراین جا نمى تواند به بیمار توصیه ترک روزه کند.

6-کسانی که روزه بر آنها واجب نیست

حدّ پیری برای روزه نگرفتن
سؤال: در مسأله 1450 توضیح المسائل فرموده اید: «مرد و زن پیر که روزه گرفتن براى آنها مشکل است مى توانند روزه را ترک کنند» لطفاً معیار و میزان پیرى را معیّن فرمائید.
پاسخ: میزان پیرى موکول به عرف است; یعنى توده مردم به چنین کسى پیرمرد و یا پیرزن اطلاق کنند.
منع اطباء از روزه گرفتن
سؤال: چنانچه دکتر مریض را از روزه گرفتن منع کند (با توجّه به این که بعضى از دکترها نسبت به مسائل شرعى بى اطّلاع هستند) آیا نظریّه او در این مورد قابل قبول است؟
پاسخ: اگر دکتر مورد اطمینان باشد نظریّه او قابل قبول است.
روزه برای بیمارانی که خونریزی معده دارند
سؤال: زنى هستم 63 ساله که شش بچّه به دنیا آورده ام، در دوران حاملگى و شیرخوارگى بچّه هایم (حدود 12 سال) نتوانسته ام روزه بگیرم، پس از آن نیز تا کنون هر وقت خواستم روزه بگیرم دچار خونریزى معده شده ام و با توصیه پزشکان روزه نگرفته ام، حال تکلیف روزه هاى بنده چیست؟
پاسخ: در حال حاضر شما مکلّف به روزه نیستید و احتیاط آن است که اگر قدرت دارید براى هر روز به اندازه یک مدّ طعام (750 گرم گندم) به شخص مستحق بدهید، همچنین براى ایّام گذشته که روزه نگرفته اید و تا سال بعد هم توانایى بر روزه نداشته اید.
عدم توانایی تازه مکلفین برای روزه گرفتن
سؤال: دخترى به سنّ بلوغ رسیده است; ولى به واسطه ضعف جسمى توان روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان را ندارد و بعد از ماه رمضان هم تا سال بعد نمى تواند قضا کند، حکمش چیست؟
پاسخ: باید کفّاره مدّ طعام را بدهد; یعنى براى هر روز معادل 750 گرم گندم و مانند آن به فقیر بدهد. و قضاى این روزه ها بر او واجب نیست.
روزه برای بیمارانی که مجبور به خوردن مایعات هستند
سؤال: بعضى از برادران قطع نخاعى، به دستور پزشک باید هر چند ساعت مقدارى مایعات بنوشند، وظیفه آنان براى روزه چیست؟
پاسخ: روزه از آنها ساقط است و بجاى آن، در صورتى که قدرت مالى داشته باشند، براى هر روز یک مدّ طعام کفّاره مى دهند.
ملاک پیری برای ترک روزه
سؤال: در مسأله 1450 توضیح المسائل فرموده اید: «مرد و زن پیر که روزه گرفتن براى آنها مشکل است مى توانند روزه را ترک کنند» لطفاً معیار و میزان پیرى را معیّن فرمایید.
پاسخ: میزان پیرى موکول به عرف است; یعنى توده مردم به چنین کسى پیرمرد و یا پیرزن اطلاق کنند.
روزه برای مادرانی که فرزند شیر خوار دارند
سؤال: آیا بر مادرى که بچّه شیر مى دهد، روزه واجب است؟
پاسخ: زنانى که بچّه شیر مى دهند خواه مادر بچّه باشند یا دایه، اگر روزه گرفتن باعث کمى شیر آنها و ناراحتى بچّه مى شود روزه بر آنها واجب نیست، ولى براى هر روز کفّاره (یک مدّ طعام) واجب است، بعداً نیز باید روزه را قضا کنند; امّا اگر روزه براى خودشان ضرر داشته باشد کفّاره لازم نیست، ولى بعداً روزه هاى را که نگرفته اند قضا نمایند.
روزه برای مادران که شیر می دهند
سؤال: بسمه تعالی با سلام و عرض ادب و قبولی طاعات و عبادات، احتراما خانمی که بجه ۲ ماهه دارد و از شیر او بچه استفاده میکند با توجه به وجود شیر خشک در بازار ایا خانم میتواند روزه را بجا نیاورد ؟
پاسخ: هر گاه استفاده از شیر خشک برای تغذیه فرزند او مشکلی نداشته باشدباید روزه بگیرد.
احتمال هشتاد درصدی ضرر برای روزه دار
سؤال: در بعضى موارد، پزشکان در مورد بیماران چنین اظهار نظر مى کنند: «روزه براى این فرد 80% مضر است» و منظورشان این است که طبق آمار علمى 80% افرادى که با این بیمارى روزه مى گیرند دچار ضرر شده اند. در صورتى که این اظهار نظر براى انسان یقین آور باشد، ولى وضعیّت خود را از نظر تطبیق آمار بر خودش نداند حکم روزه او چیست؟
پاسخ: چنین آمارهایى در صورتى که از اطبّاى متعهّد شنیده شود طبعاً موجب خوف ضرر مى شود، و روزه با آن واجب نیست.
سؤال: کسی که روزه باعث طول درمان و شدت بیماری اش می شود روزه برای این فرد چه حکمی دارد؟
پاسخ: بیماری که پزشک برای \"تسریع \" در درمان وی نوشیدن مایعات زیاد تجویز کرده و در صورت عدم نوشیدن مایعات به مقدار نسبتا زیاد (حین روزه‌داری) درمان وی طولانی شود یا شدت درد ناشی از بیماری اندکی بیشتر شود. در صورتی که بر اثر روزه بیماری طولانی تر و یا درد شدید تر شود مجاز است روزه را افطار کند.
موارد توصیه پزشک به ترک روزه
سؤال: در برخى بیماریها، مثل نارسایى کلیه، با اطمینان مى توان به بیمار توصیه نمود که روزه نگیرد; امّا در خیلى از موارد به علّت شکّى که در اصل بیمارى، یا چگونگى تأثیر روزه بر آن وجود دارد، یا به علّت عدم وجود تحقیقات و نتایج لازم در مورد اثرات روزه بر بسیارى از بیماریها، و کلاًّ به خاطر عدم امکان تعیین نقش روزه بر بیمارى، پزشک واقعاً نمى داند روزه را به بیمار توصیه کند یا خیر؟ در این صورت وظیفه پزشک چیست؟ آیا پزشک در صورت توصیه، یا عدم توصیه به روزه مسئول است؟
پاسخ: این مسأله دو صورت دارد: گاه براى طبیب خوف ضرر حاصل مى شود، یعنى احتمال قابل توجّهى نسبت به زیان داشتن روزه براى او حاصل مى شود، در اینجا مى تواند همان را به بیمار منتقل کند، چنانچه بیمار از قول طبیبخوف ضرر پیدا کرد روزه را ترک مى کند. صورت دوّم آن است که احتمال ضعیف و کم رنگى باشد، در اینجا نمى توان ترک روزه را به بیمار توصیه کند.
حد بیماری که موجب سقوط نماز و روزه می شود
سؤال: تا چه حد از بیمارى ها و اختلالات روحى و روانى، باعث ساقط شدن نماز و روزه مى شود؟ تشخیص آن بر عهده کیست؟
پاسخ: در صورتى که عرفاً به او دیوانه و مجنون بگویند، و یا اینکه نتواند وقت نماز را تشخیص دهد، نماز از او ساقط مى شود.

8-مبطلات روزه

خوردن و آشامیدن

استفاده از پماد و مسواک برای روزه دار
سؤال: استفاده از پماد ویتامین آ برای لبها (برای جلوگیری از ترک خوردن لبها ) برای شخص روزه دار چه حکمی دارد؟ مسواک زدن دندانها برای شخص روزه دار چه حکمی دارد؟
پاسخ: چنانچه آلوده به آب دهان نشود و در حلق فرو نرود اشکال ندارد.
پاسخ: چنانچه مواد مسواک و آب خارج به حلق فرو نرود اشکال ندارد.
فرو بردن چرک گلو
سؤال: آیا فرو بردن چرک گلو باعث باطل شدن روزه مى گردد؟
پاسخ: اگر به فضاى دهان وارد نشود یا بدون اختیار فرو رود مانعى ندارد.
خوردن داروهایی که جبنه غذایی ندارد
سؤال: آیا خوردن داروهاى خوراکى که هیچ جنبه غذایى نداشته باشد و جهت تسکین آلام بیمارى به کار مى رود مبطل روزه مى باشد؟
پاسخ: بدون شک مبطل روزه است.
باقی ماندن طعم و بوی غذا در دهان
سؤال: در سحرگاه ماه مبارک رمضان اغلب طعم و بوى بعضى از غذاها، یا خمیر دندان، براى مدّتى در دهان مى ماند، در این موارد پس از چند بار بیرون ریختن آب دهان، اگر باز هم طعم یا بوى اینها در دهان باقى بماند تکلیف چیست؟
پاسخ: اگر دهان به خوبى شستشو داده شود، که اجزاى غذا باقى نماند، اشکالى ندارد.
استفاده روزه دار از نسوار
سؤال: مادّه اى است به نام «نسوار» که از تنباکو و آهک تهیّه مى شود، مادّه مزبور را در دهان مى گذارند و مقدارى هم سبب بى حالى مى شود، استفاده از آن براى روزه دار چه حکمى دارد؟
پاسخ: شىء مزبور مطمئنّاً براى روزه اشکال دارد و در غیر حال روزه نیز استفاده از آن شرعاً بدون اشکال نیست.
جویدن کندر و سقز برای روزه دار
سؤال: هنگامى که انسان روزه دار است، چنانچه کُنْدُر، سقّز یا آدامسى که مزّه شیرینى آن رفته باشد بجود، آیا روزه او باطل است؟
پاسخ: با توجّه به این که اجزاى آن تدریجاً جدا مى شود، جایز نیست.
فروبردن آب دهان در ماه رمضان
سؤال: اگر کسی در ماه رمضان بر اثر ناراحتی گوارشی دائم مزه تلخ یا شیرین در دهانش احساس کند و برای او مشقت داشته باشد که دائم آب دهانش را خارج کند آیا می تواند بی اعتناء باشد و آب دهانش را فرو ببرد و روزه او صحیح است؟
پاسخ: مانعی ندارد
خوردن دارو در حال روزه
سؤال: آیا خوردن داروهاى خوراکى که به هیچ وجه جنبه غذایى نداشته باشد، بلکه جهت تسکین آلام بیمار به کار مى رود مبطل روزه است؟
پاسخ: بدون شک مبطل روزه است.

8-مبطلات روزه

رساندن غبار غلیظ به حلق

استفاده از اسپری ریه
سؤال: فردى مبتلا به نفس تنگى شدید است و از یک نوع وسیله طبّى استفاده مى نماید که با فشار دادن سوزن آن داروى مایع به صورت پودر گاز از راه دهان به ریه ها پاشیده مى شود باعث تسکین مى گردد (این عمل چندین بار در روز تکرار مى گردد) آیا مى تواند با وجود استفاده از این وسیله روزه دار هم باشد با توجّه به این که بدون استفاده از این دستگاه روزه گرفتن مشقّتى غیرقابل تحمل دارد؟
پاسخ: اگر به صورت گاز رقیق وارد بدن مى شود مانعى ندارد و روزه اش صحیح است و ما نمونه هاى معمول آن را دیده ایم اشکالى ندارد.
استفاده از داروی اسپری در ماه رمضان
سؤال: استفاده از داروی اسپری در ماه مبارک رمضان چه حکمی دارد؟
پاسخ: اسپری هائی که برای تنگی نفس میزنند روزه را باطل نمی کند
استفاده از اسپری خوشبوکننده دهان برای روزه دار
سؤال: باسلام ، آیا استفاده از اسپره خوشبکو کننده دهان روزه را باطل میکند ؟
پاسخ: در صورتیکه تنها به صورت هوا وارد دهان می شود مانعی ندارد.
استنشاق دود موتور
سؤال: در یکى از روزهاى ماه مبارک رمضان در کنار موتورى بودم که دود مى کرد. فکر مى کنم در آن موقع از ناحیه بینى بیشتر تنفّس مى کردم. آیا روزه من باطل شده است؟
پاسخ: اگر در عرف آن را دود غلیظ بدانند، و شما هم عمداً و با توجّه استنشاق کرده باشید، روزه شما اشکال پیدا مى کند، و اگر مشکوک بوده است، اشکالى ندارد.
استفاده از دخانیات در حال روزه
سؤال: کشیدن سیگار، قلیان و چپق، در حال روزه چه حکمى دارد؟
پاسخ: تمام اینها اشکال دارد، و اگر عمداً انجام دهند احتیاط واجب قضاى روزه است; بلکه استفاده از دخانیات در غیر حال روزه نیز حرام است.

8-مبطلات روزه

دروغ گفتن به خدا و پیامبر و ائمه علیهم السلام

خواندن حدیث شریف کساء در حالت روزه
سؤال: آیا حدیث شریف کساء، که منقول از عوالم العلوم شیخ عبداللّه بحرانى است، معتبر است؟ اگر در حال روزه بخوانیم براى روزه اشکال دارد؟
پاسخ: حدیث مزبور از احادیث مشهوره است، البتّه اجمال آن بطور متواتر در کتب شیعه و اهل سنّت نقل شده است؛ ولى مفصّل و مشهور آن تنها در بعضى از کتب شیعه آمده است و مرحوم «شیخ عبداللّه بحرانى» در کتاب «عوالم» آن را با سند خود، از جابر بن عبدالله انصارى، از حضرت فاطمه زهرا(علیها السلام) نقل کرده است؛ و چون بعضى از رجال این سند در میان بزرگان مورد گفتگو است بهتر این است که به قصد رجاء خوانده شود، و در این صورت روزه باطل نمى شود. (1)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. احقاق الحق، جلد دوّم، صفحه 546.

8-مبطلات روزه

اماله کردن با مایعات

تنقیه کردن با مایعات
سؤال: روزه بیمارى که تنقیه مى کند، امّا مایع به شکم او نمى رسد و فقط به نشیمنگاه او وارد مى شود، چه حکمى دارد؟
پاسخ: روزه او باطل است; هرچند به شکم نرسد.
بیمارانی که نیاز روزمره به تنقیه با آب دارند
سؤال: بیمارى که ناچار است هر روز، یا یک روز در میان با آب خالص تنقیه کند، تکلیف روزه هایش چه مى شود؟
پاسخ: اگر مى تواند، این کار را در شب انجام دهد، و اگر نمى تواند باید روزه را قضا کند.
استعمال پمادهای مقعدی برای روزه دار
سؤال: آیا اماله کردن با پماد آنتی هموروئید - کرم مقعدی- برای بیماری بواسیر که خونریزی داخلی و خارجی دارد ، روزه را باطل می کند؟
سؤال: آیا شیاف با انگشت تر یا خیس روزه را باطل می کند؟
پاسخ: روزه را باطل نمی کند.

8-مبطلات روزه

استمناء

علم به احتلام روزه دار بر اثر خوابیدن روی شکم
سؤال: کسیکه عمدی بر شکم میخوابد و میداند از این کار محتلم میشود آیا کارش حرام است وروزه اش باطل است؟
پاسخ: احتیاط واجب آنست که چنین نکند و اگر چنین کرد روزه را بگیرد و سپس قضاء کند.
خروج بی اختیار منی از فرد روزه دار
سؤال: در ماه رمضان صحنه ای را در خیابان دیدم که موجب خروج منی از من شد. آیا غیر از قضای روزه کفاره نیز باید بدهم؟
پاسخ: در صورتیکه منی بی اختیار از شما خارج شده باشد روزه شما قضا هم ندارد.
اسمتناء روزه دار پس از احتلام در خواب
سؤال: با سلام وآرزوی قبولی عبادات ،اگر شخص روزه داری بعد از نماز صبح محتلم شد و سپس قبل از غسل با خود بازی کند و برای بار دوم از او منی خارج شود روزه او چه حکمی دارد . با تشکر
پاسخ: روزه او باطل است و علاوه بر قضا کفاره جمع دارد.

8-مبطلات روزه

جماع

جماع در روزه مستحبی
سؤال: اگر شخصی در روزه مستحبی یا روزه قضا‌‌، جماع کند چه باید بکند؟
پاسخ: در روزه مستحبی کار خلافی نکرده و در روزه قضااگر بعد از ظهر عمدا این کار را انجام دهد کفاره دارد و کفاره آن اطعام ده فقیر است واگر نمی تواند 3 روز روزه می گیرد.
تماس جنسی با همسر در حالت روزه
سؤال: آیا در حالت روزه تماس جنسی (بدون دخول) با همسر روزه را باطل می کند؟
پاسخ: اگر دخول صورت نگیرد و انزال نشود روزه باطل نیست

8-مبطلات روزه

باقی ماندن بر جنابت تا اذان صبح

 وظیفه کسی که قبل از اذان صبح جنب شده
سؤال: اگر شخصی در ماه رمضان قبل از اذان صبح جنب شده باشد آیا حتما باید قبل از اذان غسل کند یا راه دیگری هم هست؟
پاسخ: باید غسل کند و اگر مانعی وجود دارد تیمم می کند.
معیار بیدار شدن در شب رمضان برای جنب
سؤال: آیا در بیدار شدن جنب در شب ماه مبارک رمضان مختصر بیدارى کافى است (مثلا ساعت زنگ بزند و او مست خواب بوده فوراً زنگ ساعت را خاموش کرده و خوابیده است)؟
پاسخ: این مقدار کافى نیست.
عدم توانایی بر انجام غسل تا اذان صبح
سؤال: سلام علیکم ،اینجانب به همراه خانواده در راه بازگشت از مسافرت که قبل از اذان صبح به وطن خود می‌رسیدم در اتوبوس در حال خواب محتلم شدم و هنگامی که به تهران رسیدیم متوجه این موضوع شدم و این درحالی است که در حدود 10دقیقه به اذان صبح مانده بود و در آن شرایط به علت بعد مسافت تا منزل قادر به غسل نبوده ام. همچنین به علت حضور در ترمینال و نبود شرایط تیمم و موفق به انجام تیمم نیز نشدم.حال از محضر گرامی جنابعالی درخواست می‌نمایم نظر خود را راجع به صحت روزه آن روز ( با توجه به روزه گرفتن آن روز)بیان فرمایید. لازم به ذکر است که اینجانب به محض رسیدن به منزل و قبل از طلوع آفتاب غسل جنابت را انجام داده ام.
پاسخ: تیمم کردن کار ساده ای بود. شما می توانستید بر سنگ های بدنه سال ترمینال تیمم کنید بنابراین در فرض سؤال قضای آن روز را بجا آورید.
ترک تیمم بدل از غسل در ماه رمضان
سؤال: کسی که حکم تیمم بدل از غسل در صورت نبود آب را نمی دانسته و در ماه رمضان موقع قطع آب تیمم نکرده و روزه نگرفته، آیا باید کفاره بدهد یا به خاطر جهل به مسئله فقط قضا واجب است؟
پاسخ: فقط قضای روزه را بگیرد.

8-مبطلات روزه

فرو بردن سر در آب

فرو بردن سر پوشیده به داخل حوض
سؤال: اگر در ماه رمضان دور سر خود پلاستیک ببندد و زیر آب مثلا حوض برود روزه باطل است؟
پاسخ: آری روزه اشکال دارد مگر اینکه نایلون بصورت کلاهی در آید که سر در آن آزاد باشد.
فرو بردن تمام بدن در آب برای روزه دار
سؤال: در محلّى کار مى کنیم که به خاطر موازین بهداشتى مجبوریم هر روز یک یا چند بار در استخر «کلر + آب» فرو رفته و خارج شویم; با توجّه به این که کلّ سر و بدن ما در آب فرو مى رود، روزه هاى ما چه حکمى دارد؟ در ضمن من و دوستانم نمى توانیم تمام ماه رمضان را مرخّصى بگیریم. وظیفه ما چیست؟
پاسخ: بهترین راه آن است که در استخر بروید و سر را زیر آب نکنید; بلکه آب بر سر خود بریزید، یا نیمى از سر را یک بار در آب فرو برید، و نیم دیگر را بار دیگر.
قی کردن عمدی در حال روزه
سؤال: سلام-در استفتائات دنبال این موضوع گشتم ولی نیافتم، سوال این است اگر فردی به طور عمد در ماه رمضان قی کند(مانند فرو بردن انگشت در دهان) و موجب باطل شدن روزه شود آیا فرد باید کفاره آن روز را بپردازد یا نه فقط قضا کافیست؟
این سوال از آنجا بر من مطرح است که در ماه رمضان در تلویزیون یکی از روحانیون فرمود: اگر کسی انگشت در دهان کرده و قی کند روزه باطل است ولی کفاره ندارد!
پاسخ: اگر عمداً باشد علاوه بر قضا کفاره هم دارد.

8-مبطلات روزه

متفرقات مبطلات روزه

حکم پر کردن دندان در ماه رمضان
سؤال: پر کردن دندان در ماه مبارک رمضان چه حکمی دارد؟
پاسخ: چنانچه توجه داشته باشد چیزی از حلق پایین نرود چه موادی که به کار می برد و چه آب یا دارویی که داخل دهن می شود ، اشکال ندارد.
استنشاق مه یا بخار آب
سؤال: آیا استنشاق مه یا بخار آب (مثلا در حمام) روزه را باطل می کند؟
سؤال: آیا مصرف کرمهای ویتامینه که ویتامین آنها جذب پوست می شود برای روزه ضرر دارد؟
پاسخ: مانعی ندارد.
پاسخ: مانعی ندارد.
عدم بطلان روزه با استفادۀ داروهای ضد عرق
سؤال: فرآوردهای ضد عرق درون خود ماده ای دارند که جذب غدد عرق می شوند و از ترشح عرق جلوگیری میکند. آیا استفاده از این فرآورده که نقش تغذیه ای ندارند و نقش دارویی دارند باعث ابطال روزه میشود
پاسخ: اشکالی ندارد.
فرو بردن وسائل غیر خوراکی به دهان
سؤال: آیا فرو بردن وسایل غیرخوراکى (مانند وسایل معاینات پزشکى) در دهان به هنگام روزه باعث بطلان روزه مى گردد؟
پاسخ: موجب بطلان روزه نمى شود مگر این که آلوده به آب دهان شود و آن رابیرون آورد و سپس وارد دهان کند و رطوبت آن ابزار به قدرى باشد که در آب دهان مستهلک نشود و آن را فرو برد.
وارد کردن وسائل دندانپزشکی در دهان
سؤال: آیا بردن وسایل غیر خوراکى ـ مثل وسایل دندانپزشکى ـ در دهان، باعث ابطال روزه مى شود؟
پاسخ: باعث ابطال روزه نیست مگر این که رطوبتهایى از دهان روى آن قرار گیرد و بعد آن را به دهان برگرداند و به اندازه اى زیاد باشد که با آب دهان مستهلک نشود و فرو ببرد.
شستشوی معده از طریق سوند برای روزه دار
سؤال: آیا شستشوى معده از طریق سوند معده، باعث ابطال روزه بیمار مى شود؟ (توضیح این که شستشوى معده با مایعات از طریق سوند انجام مى گیرد، سپس مایع وارد شده از طریق سوند به بیرون کشیده مى شود).
پاسخ: جایز نیست، مگر در حال ضرورت و در این صورت باید روزه را قضا کند.
غسل نکردن به خاطر رعایت حال دیگران
سؤال: اگر انسان قبل از اذان صبح جنب بشود و بخاطر ایجاد مزاحمت برای دیگران عمداً غسل نکند تیمم کند روزه او در ماه رمضان یا قضای آن صحیح است ؟ و آیا باید برای نماز ظهر غسل کند؟
پاسخ: این امر مجوز تیمم نمی شود و روزه اشکال دارد مگر این که مزاحمت شدیدی باشدو در هر حال برای نماز ظهر و عصر باید غسل کند
مسواک زدن برای روزه دار
سؤال: آیا در هنگام روزه مى توان داندانها را مسواک کرد؟ اگر مسواکِ مرطوب شده، در اثر تماس با آب دهان مجدّداً براى تمیز کردن دندانها به کار رود، چه حکمى دارد؟
پاسخ: مسواک کردن در حال روزه، مانعى ندارد. ولى اگر رطوبت پیدا کند و مسواک را بیرون آورده و به دهان بازگرداند و رطوبت آن در آب دهان مستهلک نگردد، جایز نیست، و در صورتى که با خمیر دندان مسواک کند، باید دهان را بعد از آن کاملا بشوید.
فرو بردن وسائل غیر خوراکی به دهان
سؤال: آیا فرو بردن وسایل غیرخوراکى (مانند وسایل معاینات پزشکى) در دهان به هنگام روزه باعث بطلان روزه مى گردد؟
پاسخ: موجب بطلان روزه نمى شود مگر این که آلوده به آب دهان شود و آن رابیرون آورد و سپس وارد دهان کند و رطوبت آن ابزار به قدرى باشد که در آب دهان مستهلک نشود و آن را فرو برد.
تزریق خون به بدن روزه دار
سؤال: آیا تزریق خون به بدن روزه دار روزه را باطل مى کند؟
پاسخ: احتیاط اتمام آن روز، و قضاى آن است.
حکم تزریق آمپول در حال روزه
سؤال: آیا تزریق آمپول هایى که جهت بى حسى، کاهش درد، کشتار میکروبها و مانند آن به کار مى رود، در صورتى که هیچ خاصیّتى جهت رساندن ویتامین یا موّاد غذایى به بدن نداشته باشد، روزه را باطل مى کند؟
پاسخ: تمام تزریقات دارویى و تقویتى و بى حسّى و واکسن هر گاه در عضله باشد براى روزه دار اشکال ندارد، ولى از تزریق در رگ مطلقاً پرهیز شود.

10-قضا و کفاره ی روزه

احکام کفاره

پرداخت کفاره روزه به اهل سنت
سؤال: آیا می توانیم کفاره روزه غیره عمد را به اهل سنت بدهیم
پاسخ: احتیاط آن است که به فقراء شیعه بدهد.
عدم کفایت گوشت به عنوان کفاره
سؤال: آیا در مدّ طعام، که به عنوان کفّاره روزه پرداخته مى شود، گوشت هم کفایت مى کند؟
پاسخ: به تنهائى اشکال دارد.
وظیفه کسی که سالها نماز و روزه اش ترک شده است
سؤال: حضرت آیت اله العظمی مکارم شیرازی دامت افاضاته 1-یکی از آشنایان ما حدود 30 سال نماز و روزه او ترک شده است و اخیراً متنبه شده و در صدد تدارک گذشته میباشد و مدت 3 سال است که نماز و روزه را مرتبا انجام میدهد. از حضرتعالی خواهشمند است ساده ترین روش را برای جبران مافات مخصوصا کفاره روزه های فوت شده بیان فرمایید.
2-در حال حاضر (سال 1368) معادل ریالی کفاره اطعام شصت مسکین برای هر روز چقدر میباشد. 3-آیا با توجه به ندامت از گذشته و مشکلات ادای کفاره برای این سالهای طولانی حضرتعالی تخفیفی در کفارات صلاح میدانید با تشکر فراوان و التماس دعا
پاسخ: 1- نماز ها و روزه ها را تدریجاً قضا کند و نسبت به کفاره روزه ها مطابق مسألهء 1401 و 1402 توضیح المسائل ما عمل کند؛ و هر چه توانائی ندارد از او ساقط است.
2- برای هر نفر 300 تومان در نظر بگیرد. و فقط صرف خرید نان شود.
3- از جواب سؤال 1 معلوم می شود.
مصرف کفاره روزه
سؤال: آیا با اجازه فقها (دام بقائهم) و یا مأذونین از طرف آنها مى توان کفّارات غیرعمدى روزه را در حوایج عمومى فقرا (غیر از اطعام) صرف نمود؟
پاسخ: مصرف آن فقط اطعام است.
ملاک قیمت کفاره روزه
سؤال: قیمت کفاره روزه ماه رمضان که به عذرشرعى مثل مرض و غیر آن افطار شده است چقدر است؟ و آیا معیار قیمت شهرى است که در آن زندگى مى کنیم یا معیار 750 گرم گندم یا خرما یا نان است بدون در نظر گرفتن شهرى که در آن هستیم؟
پاسخ: ملاک قیمت شهرى است که کفّاره در آن پرداخت مى شود و مقدار آن 750 گرم است ولى قیمت آن را مى توانید به شخص مستحق بدهید بشرط این که اطمینان داشته باشید مصرف نان مى کند.
مصرف کفاره روزه برای ازدواج
سؤال: آیا مى توانم کفّاره قضاى روزه ماه رمضان را به برادرم که قصد ازدواج دارد و براى این امر به آن نیازمند است بپردازم؟
پاسخ: احتیاط آن است که فقط مصرف نان شود.
پرداخت کفاره روزه به واجب النفقه
سؤال: دادن کفّاره به واجب النّفقه جایز است؟
پاسخ: احتیاط آن است که کفّاره را مطلقاً به واجب النّفقه ندهد.
کسی که قدرت بر انجام کفاره جمع ندارد
سؤال: اگر کسى در ماه مبارک رمضان سه روز از روزه هاى خود را عمداً با کار حرامى باطل کرده، و اکنون سخت پشیمان باشد، و نتواند براى هر روز 60 روز روزه بگیرد، یا یک بنده آزاد کند، آیا مى تواند فقط به 60 نفر فقیر غذا دهد؟
پاسخ: مطابق، مسأله 1402 رساله توضیح المسائل ما عمل کند.
تکلیف پسر بزرگ در قبال کفاره های روزه پدر
سؤال: سلام علیکم، (26)- آیا کفاره های روزه ی پدر (اعم از روزه , طعام به فقرا و ...) نیز بر پسر بزرگ واجب است؟باتشکر
پاسخ: واجب نیست.
کفاره روزه های زنی که درآمد ندارد
سؤال: با سلام خانمی هستم متاهل و خودم درآمدی ندارم کفاره ی روزه هایی که نگرفته ام به عهده ی کیست؟
با تشکر
پاسخ: بر عهده خودتان است هر زمان توانستید می پردازید.
نیت کردن هنگام دادن کفاره
سؤال: آیا برای دادن کفاره هم باید نیت کرد؟ اگر نکرده باشی باید دوباره کفاره داد؟
پاسخ: آری باید نیت کرد و اگر نیت نکرده باید اعاده کند
فاصله انداختن بین کفاره روزه هنگام ضرورت
سؤال: در دوران نوجوانی روزه خود را با امر حرامی باطل نمودم. اکنون پس از گذشت سالها چند روزی است که به قصد کفاره در حال روزه گرفتن (۳۱ روز پشت سر هم) هستم. امروز به من اطلاع دادند که باید ۲ روز ماموریت بروم. البته سعی کردم که شخص دیگری بجای من برود ولی بدلیل تخصص من گفتند که شما هم باید بروید. در اینصورت وظیفه من چیست؟ البته خاطر نشان می کنم که در بقیه مواقع سال نیز به همین شکل احتمال ماموریت برایم وجود دارد.
پاسخ: بعد از بازگشت ادامه می دهید و اشکالی ندارد.
انجام روزه مستحبی با داشتن کفاره روزه
سؤال: آیا کسی که کفاره روزه عمد بر عهده اوست ولی قضایش را بجا آورده می تواند روزه مستحبی بگیرد؟
پاسخ: اشکال دارد.
لزوم داشتن نیت به هنگام پرداخت کفاره
سؤال: پس از شناسایی خانواده ای بی بضاعت، مبلغی به ایشان پرداخت نموده ام. آیا می توانم این مبلغ را به عنوان کفاره غیر عمد روزه منظور کنم؟
پاسخ: در صورتیکه همان زمان نیّت کفاره داشته اید و کفاره هم بر شما لازم شده می توانید.
چگونگی انجام کفاره شصت روز روزه
سؤال: اگر برای کفاره روزه لازم باشد شصت روز روزه بگیریم، آیا باید این کار تا قبل از ماه رمضان بعد انجام شود؟
پاسخ: احتیاط آن است که اگر بتواند تا قبل از ماه رمضان آینده بگیرد

10-قضا و کفاره ی روزه

کفاره روزه

-کفاره روزه بانوانی که شیر می دهند
سؤال: کفاره زنی که دراثر بچه شیر دادن دوسال روزه نگرفته است چقدر برای هر روزه است ؟
پاسخ: برای هر روز یک فقیر را سیر کند و چنانچه برای هر روز مبلغ 300 تومان به کسی بدهد که با آن نان تهیه کند اشکالی ندارد. (سال 1386)
پرداخت کفاره روزه با گوشت
سؤال: آیا در مدّ طعام، که به عنوان کفّاره روزه پرداخته مى شود، گوشت هم کفایت مى کند؟
پاسخ: به تنهایى اشکال دارد.
کفاره تأخی روزه ماه رمضان تا سال بعد
سؤال: سلام علیکم،  اگر شخصی روزه قضا داشته باشد و بدون عذر تا ماه رمضان سال بعد روزه های قضایش را نگیرد و بعد از آن نیز مریض شود , به طوریکه دیگر تا آخر عمر قادر به گرفتن روزه نباشد تکلیفش چیست؟
باتشکر
پاسخ: باید برای هر روز فقیری را سیر کند ولی برای سالی که موفق به قضا بوده و قضا نکرده باید برای هر روز دو فقیر را سیر کند.
ابطال روزه کفاره با فعل حرام
سؤال: بر شخصی به خاطر افطار روزه ی ماه مبارک رمضان به وسیله ی فعل حرام کفاره جمع واجب شده بود در حال اداء روزه های کفاره (۳۰روزمنفصل آن) بوده است که باردیگر یکی از همین روزه های کفاره را به وسیله فعل حرام باطل کرده است تکلیف این شخص چیست ؟
پاسخ: روزه ها را باید تکمیل کند و کفاره ای ندارد.
شکستن قضای روزه واجب بعد از ظهر
سؤال: اگر روزه ی ماه رمضان را با عذر شرعی نگیریم و قضای آن را بعد از ظهر و قبل از مغرب افطار کنیم، کفاره ی آن به چه میزان است؟
پاسخ: در صورتیکه قبل از غروب آفتاب عمدا خورده باشد کفاره دارد و کفاره آن سیر کردن ده فقیر و در صورتیکه نتواند سه روز پی در پی روزه می گیرد.

10-قضا و کفاره ی روزه

موارد کفاره

مصرف کفاره روزه برای فقراء
سؤال: آیا جایز است به وسیله کفّاره روزه، به فقرا اطعام داده شود؟ این حکم شامل مساکین نیز مى شود؟
پاسخ: کفّاره روزه را به فقرا و مساکین هر دو مى توان داد.

10-قضا و کفاره ی روزه

مواردی که فقط قضا لازم است

حکم مسافری که قبل از ظهر به وطن برسد
سؤال: اگر شخصی در ماه رمضان صبح به مسافرت رفته روزه اش رابخورد ولی قبل از ظهر به وطن باز گردد تکلیفش چیست؟
پاسخ: روزه آن روز قضا شده و پس از ماه مبارک قضایش را انجام می دهد.
قضای روزه هایی که شخص احتمال ضرر می داده
سؤال: اینجانب مدت 5-6 سال بود که طبق آزمایشات متعدد دارای بیماری "هپاتیت ب" بودم و در آن زمان دکتر از گرفتن روزه مرا منع می کرد ولی 2 سال پیش دکتری به من گفت که این بیماری نیست که من دارا هستم بلکه نوعی پاتن بیماری است و من مشکلی ندارم و من هم از همان زمان روزه هایم را گرفته ام ... حال آیا قضای روزه های آن 5-6 سالی که احتمال بیماری میرفت بر من واجب است یا خیر؟
پاسخ: احتیاط واجب آن است که روزه ها را قضا کند.
کسی که سال اول تکلیف روزه نگرفته
سؤال: وظیفه خانمى که سال اوّل تکلیف روزه اش را خورده است چیست؟ و اگر باید قضا کند چگونه قضا نماید؟
پاسخ: کفّاره ندارد خواه جاهل مقصر بوده یا قاصر ولى اگر عمداً و عالماً روزه نگرفته کفّاره دارد و در تمام صور مسأله، قضا لازم است.
تزریق خون به روزه دار
سؤال: آیا تزریق خون به بدن موجب ابطال روزه مى شود؟
پاسخ: احتیاط اتمام آن روزه و قضاى آن است.
روزه برای مادرانی که فرزند شیرخوار دارند
سؤال: آیا بر مادرى که بچّه شیر مى دهد، روزه واجب است؟
پاسخ: زنانى که بچّه شیر مى دهند خواه مادر بچّه باشند یا دایه، اگر روزه گرفتن باعث کمى شیر آنها و ناراحتى بچّه مى شود روزه بر آنها واجب نیست، ولى براى هر روز کفّاره (یک مدّ طعام) واجب است، بعداً نیز باید روزه را قضا کنند; امّا اگر روزه براى خودشان ضرر داشته باشد کفّاره لازم نیست، ولى بعداً روزه هاى را که نگرفته اند قضا نمایند.
کسی که نمی دانسته آمیزش با همسر روزه را باطل می کند
سؤال: شخصى به خیال این که در روز ماه مبارک رمضان، آمیزش با زوجه نه حرام است و نه روزه را باطل مى کند، مرتکب آن شده است، آیا کفّاره هم دارد؟
پاسخ: فقط قضا دارد.
افطار روزه نذری با عمل حرام
سؤال: نذر کرده بودم یک روز را روزه بگیرم بدون اینکه روز مشخصی را برای آن در نظر گرفته باشم. یک روز تصمیم گرفتم (نیت) که روزه نذری خود را بگیرم. ولی در صبح همان روز، با عمل حرام استمنا، روزه خود را باطل کردم.
• چند روزه قضا باید بگیرم؟
• با توجه به اینکه بیش از دو سال از تاریخ نذر و آن روزه گذشته است، آیا کفاره باید بدهم؟
• آیا کفاره جمع بر من واجب میگردد؟
پاسخ: کار بسیار بدی انجام داده اید و باید توبه و استغفار نمائید ولی کفاره ای ندارد
انجام مبطلات روزه به تصور باطل شدن روزه
سؤال: اگر مرد مسلمان در ماه رمضان با زن خود نه به قصد جنب شدن بازی کند و اتفاقا منی بیرون آبد و به گمان باطل شدن روزه دویاره به قصد جنب شدن بازی کند منی بیرون آبد حکمش چیست؟ آبا کفاره دارد؟
پاسخ: کفاره ندارد ولی قضا لازم است.
افطار روزه قبل از رسیدن به حد ترخص
سؤال: اگر فردی قصد سفر کرده باشد و فراموش کرده یا نداند که تا قبل از حد ترخص خوردن و آشامیدن حرام است و این کار را ( قبل از حد ترخص ) انجام دهد ، ایا کفاره بر او واجب می شود یا قضای روزه کافی است ؟
پاسخ: قضا کافی است.
افطار روزه به دلیل جهل به مسئله
سؤال: اگر کسی به دلیل نداستن دقیق حکم، روزه واجب ماه رمضان را بشکند واگر می دانست که چه حکمی دارد این کار را نمی کرد و بعد از چند وقت به حکم پی ببرد آیا باز هم باید کفاره بپردازد؟
پاسخ: اگر به علت ندانستن مسئله بوده است کافی است قضای آن روز را بجا آورد.
منع اطباء از روزه گرفتن کسی که سنگ کلیه دارد
سؤال: متأسّفانه کلیه ام سنگ ساز است. بدین جهت پزشک مرا از روزه منع کرده، و دستور داده که روزانه حداقل 10 لیوان آب بنوشم. آیا نظر ایشان، که فردى متدیّن مى باشد، لازم الاتبّاع است؟ اگر روزه بگیرم، و به علّت عدم شرب مایعات در روزه هاى ماه رمضان، کلیه ام طبق پیش بینى پزشک دچار مشکل شود، آیا مرتکب معصیت شده و روزه ام باطل است؟
پاسخ: هر گاه از گفته طبیب حاذق متعهّد خوف ضرر پیدا کنید که روزه برایتان ضرر دارد، روزه را افطار مى کنید. و چنانچه پس از ماه مبارک توانستید، قضاى آن را به جا آورید. و اگر بیمارى شما تا ماه رمضان سال بعد ادامه پیدا کرد، قضا بر شما واجب نیست; بلکه براى هر روز فقط یک مدّ طعام (هفتصد و پنجاه گرم، یا مانند آن) به فقیرى مى پردازید. و با توجّه به اینکه اشتیاق زیادى براى روزه گرفتن دارید، خداوند ان شاء الله به شما اجر روزه داران را عنایت خواهد کرد.
قضای روزه در صورت عدم علم به بلوغ
سؤال: اگر شخصی موی ضخیم بین عورت و نافش در آمده باشد اما نداند از نشانه های بلوغ است و نشانه های دیگر را هم نداشته باشد و روزه های واجب ماه رمضان را نگیرد حکمش چیست؟ یعنی آیا علاوه بر روزه قضا کفاره هم دارد؟
پاسخ: در صورتی که موی صخیم به اندازه کافی بر بالای آلت تناسلی باشد نشانه بلوغ است و در فرض سوال که حکم را نمی دانسته قضا کافی است.
ترک تیمم بدل از غسل در ماه رمضان
سؤال: کسی که حکم تیمم بدل از غسل در صورت نبود آب را نمی دانسته و در ماه رمضان موقع قطع آب تیمم نکرده و روزه نگرفته، آیا باید کفاره بدهد یا به خاطر جهل به مسئله فقط قضا واجب است؟
پاسخ: فقط قضای روزه را بگیرد

10-قضا و کفاره ی روزه

مواردی که فقط کفاره واجب است

فراموش کردن قضای روزه تا رمضان سال بعد
سؤال: اگر انسان فراموش کند که روزه قضا دارد و آن را انجام ندهد و چند روز مانده به ماه مبارک یادش بیاید، ولى نتواند قضا را بجا آورد، حکم او چیست؟
پاسخ: آنچه از قضاى روزه مانده، بعد از ماه رمضان بجا مى آورد و احتیاط آن است که براى هر یک روز روزه یک مدّ طعام (یعنى معادل 750 گرم گندم) به فقیر بدهد.
افطار کردن روزه قضا
سؤال: شخصى سه روز روزه بدهکار مى باشد و سه روز هم به ماه رمضان مانده است، اگر پیش از ظهر افطار کند، آیا کفّاره دارد؟ و اگر تا سال دیگر تأخیر بیندازد، چه حکمى دارد؟
پاسخ: اگر قبل از ظهر افطار کرده، کفّاره تأخیر دارد; یعنى براى هر یک روز یک مدّ طعام باید بدهد و از گناه خود استغفار کند و قضاى آن را بعداً بجا آورد و اگر بعد از ظهر بوده علاوه بر آنچه گفته شد باید کفّاره افطار روزه قضا را هم بدهد.
روزه برای بیمارانی که خونریزی معده دارند
سؤال: زنى هستم 63 ساله که شش بچّه به دنیا آورده ام، در دوران حاملگى و شیرخوارگى بچّه هایم (حدود 12 سال) نتوانسته ام روزه بگیرم، پس از آن نیز تا کنون هر وقت خواستم روزه بگیرم دچار خونریزى معده شده ام و با توصیه پزشکان روزه نگرفته ام، حال تکلیف روزه هاى بنده چیست؟
پاسخ: در حال حاضر شما مکلّف به روزه نیستید و احتیاط آن است که اگر قدرت دارید براى هر روز به اندازه یک مدّ طعام (750 گرم گندم) به شخص مستحق بدهید، همچنین براى ایّام گذشته که روزه نگرفته اید و تا سال بعد هم توانایى بر روزه نداشته اید.
عدم توانایی تازه مکلفین برای روزه گرفتن
سؤال: دخترى به سنّ بلوغ رسیده است; ولى به واسطه ضعف جسمى توان روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان را ندارد و بعد از ماه رمضان هم تا سال بعد نمى تواند قضا کند، حکمش چیست؟
پاسخ: باید کفّاره مدّ طعام را بدهد; یعنى براى هر روز معادل 750 گرم گندم و مانند آن به فقیر بدهد. و قضاى این روزه ها بر او واجب نیست.
روزه برای بیمارانی که مجبور به خوردن مایعات هستند
سؤال: بعضى از برادران قطع نخاعى، به دستور پزشک باید هر چند ساعت مقدارى مایعات بنوشند، وظیفه آنان براى روزه چیست؟
پاسخ: روزه از آنها ساقط است و بجاى آن، در صورتى که قدرت مالى داشته باشند، براى هر روز یک مدّ طعام کفّاره مى دهند.
روزه برای معتادین
سؤال: فردى معتاد به تریاک است و نمى تواند ترک نماید، به همین علّت، نه به صورت ادا و نه به صورت قضا، توان روزه گرفتن را ندارد، آیا این فرد حکم مریض را دارد؟ یا این که باید کفّاره بدهد؟
پاسخ: باید احتیاطاً روزه بگیرد هر چند از آن دود به مقدار ضرورت استفاده کند و بعد هم براى هر روز یک فقیر را هم سیر نماید.
قضای روزه بیماری که خونریزی معده دارد
سؤال: زنى 63 ساله هستم که شش بچه به دنیا آورده ام. در دوران حاملگى و شیرخوارگى بچّه ها (حدود 12 سال) نتوانستم روزه بگیرم، پس از آن نیز تاکنون هر وقت خواستم روزه بگیرم دچار خونریزى معده شده، و با توصیه پزشکان روزه نگرفته ام، اکنون تکلیف بنده چیست؟
پاسخ: در حال حاضر شما مکلّف به روزه نیستید، و احتیاط واجب آن است که اگر قدرت دارید براى هر روز به اندازه یک مدّ طعام (750. گرم گندم) به شخص نیازمندى بدهید. همچنین براى ایّام گذشته که روزه نگرفته اید، و تا سال بعد هم توانایى بر روزه نداشته اید.

10-قضا و کفاره ی روزه

مواردی که قضا لازم نیست

1- کسی که 28 روز از ماه رمضان را درک کرده

 سؤال: کسى که فقط 28 روز از ماه رمضان را درک بکند چون که در اوّل ماه مبارک در ایران است و آخر ماه مبارک در یک کشور عربى است که ماه شوّال یک روز زودتر دیده مى شود و لهذا 28 روز را درک کرده است آیا قضاى یک روز بر او واجب است یا هیچ قضا لازم نیست؟

 پاسخ:قضاى یک روز بر او واجب نیست ولى احتیاط مستحب است.

2- روزه برای بیمارانی که خونریزی معده دارند

سؤال:  زنى هستم 63 ساله که شش بچّه به دنیا آورده ام، در دوران حاملگى و شیرخوارگى بچّه هایم (حدود 12 سال) نتوانسته ام روزه بگیرم، پس از آن نیز تا کنون هر وقت خواستم روزه بگیرم دچار خونریزى معده شده ام و با توصیه پزشکان روزه نگرفته ام، حال تکلیف روزه هاى بنده چیست؟

 پاسخ:در حال حاضر شما مکلّف به روزه نیستید و احتیاط آن است که اگر قدرت دارید براى هر روز به اندازه یک مدّ طعام (750 گرم گندم) به شخص مستحق بدهید، همچنین براى ایّام گذشته که روزه نگرفته اید و تا سال بعد هم توانایى بر روزه نداشته اید.

3- عدم توانایی تازه مکلفین برای روزه گرفتن

سؤال:  دخترى به سنّ بلوغ رسیده است; ولى به واسطه ضعف جسمى توان روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان را ندارد و بعد از ماه رمضان هم تا سال بعد نمى تواند قضا کند، حکمش چیست؟

 پاسخ:باید کفّاره مدّ طعام را بدهد; یعنى براى هر روز معادل 750 گرم گندم و مانند آن به فقیر بدهد. و قضاى این روزه ها بر او واجب نیست.

4- روزه برای بیمارانی که مجبور به خوردن مایعات هستند

 سؤال: بعضى از برادران قطع نخاعى، به دستور پزشک باید هر چند ساعت مقدارى مایعات بنوشند، وظیفه آنان براى روزه چیست؟

 پاسخ:روزه از آنها ساقط است و بجاى آن، در صورتى که قدرت مالى داشته باشند، براى هر روز یک مدّ طعام کفّاره مى دهند.

5- نماز و روزه هایی که با غسل باطل انجام شده

 سؤال: کسی که باید غسل حیض و جنابت انجام دهد در شب قبل از شروع ماه مبارک غسل را انجام داده و چند روز از ماه را نماز و روزه را ادا مینماید و بعد از چند روز متوجه میشود که غسل او صحیح نبوده است (مانعی برای رسیدن آب وجود داشته) تکلیف این شخص برای نمازها و روزه های انجام شده چیست؟

پاسخ: در صورتیکه یقین دارید مانع از قبل وجود داشته و احتمال نمی دهد بعدا پیدا شده باید نمازها را قضا کند ولی روزه او قضا ندارد.

6- وظیفه کسانی که به مدت طولانی قادر به روزه گرفتن نیستند.

سؤال:  1- وضع حمل همسر من مصادف بود با شروع ماه مبارک رمضان و همسر من بدلیل داشتن فرزند دو قلو و تغذیه آنها با شیر مادر به مدّت یک سال ( تا شروع ماه مبارک رمضان سال بعد ) نتوانست روزه بگیرد . حکم شرعی او در این زمینه چگونه است ؟

2- مادر من به دلیل داشتن بیماری وتحت نظرپزشک بودن ومصرف داروچند سال است که نتوانسه است روزه بگیرد و هم اکنون نیز تحت نظر پزشک می باشد . حکم شرعی او در این زمینه چگونه است ؟

پاسخ: 1ـ قضای روزه های مذکور واجب نیست ولی برای هر روز فقیری را سیر می کند.

2ـ چنانچه عذر او تا ماه رمضان سال بعد ادامه داشته قضا به او واجب نیست ولی برای هر روز فقیری را سیر کند

7- باطل کردن روزه با فعل حرام رد سال اول تکلیف

سؤال:  اگر کسی در اولین ماه رمضان سن تکلیف روزه اش با عمل حرامی باطل شود تکلیف چیست ؟(شخص این مساله را بعد از گذشت چند سال به یاد آورده و دقیقا نمی داند که در آن ماه رمضان ۱۵ سال تمام داشت یا خیر ؟ )

پاسخ: اگر شک در مقدار دقیق سن خود دارد فعلا نسبت به آن زمان وظیفه ای ندارد

8- منع اطباء از روزه گرفتن کسی که سنگ کلیه دارد

 سؤال: متأسّفانه کلیه ام سنگ ساز است. بدین جهت پزشک مرا از روزه منع کرده، و دستور داده که روزانه حداقل 10 لیوان آب بنوشم. آیا نظر ایشان، که فردى متدیّن مى باشد، لازم الاتبّاع است؟ اگر روزه بگیرم، و به علّت عدم شرب مایعات در روزه هاى ماه رمضان، کلیه ام طبق پیش بینى پزشک دچار مشکل شود، آیا مرتکب معصیت شده و روزه ام باطل است؟

پاسخ: هر گاه از گفته طبیب حاذق متعهّد خوف ضرر پیدا کنید که روزه برایتان ضرر دارد، روزه را افطار مى کنید. و چنانچه پس از ماه مبارک توانستید، قضاى آن را به جا آورید. و اگر بیمارى شما تا ماه رمضان سال بعد ادامه پیدا کرد، قضا بر شما واجب نیست; بلکه براى هر روز فقط یک مدّ طعام (هفتصد و پنجاه گرم، یا مانند آن) به فقیرى مى پردازید. و با توجّه به اینکه اشتیاق زیادى براى روزه گرفتن دارید، خداوند ان شاء الله به شما اجر روزه داران را عنایت خواهد کرد.

10-قضا و کفاره ی روزه

مواردی که قضا و کفاره واجب است

1- عدم قضای روزه تا رمضان سال آینده

سؤال:  اگر انسان فراموش کند که روزه قضا دارد و آن را انجام ندهد و چند روز مانده به ماه مبارک یادش بیاید، ولى نتواند قضا را بجا آورد، حکم او چیست؟

پاسخ:  آنچه از قضاى روزه مانده، بعد از ماه رمضان بجا مى آورد و احتیاط آن است که براى هر یک روز روزه یک مدّ طعام (یعنى معادل 750 گرم گندم) به فقیر بدهد.

2- کفاره تأخیر و افطار روزه قضا

 سؤال: شخصى سه روز روزه بدهکار مى باشد و سه روز هم به ماه رمضان مانده است، اگر پیش از ظهر افطار کند، آیا کفّاره دارد؟ و اگر تا سال دیگر تأخیر بیندازد، چه حکمى دارد؟

 پاسخ: اگر قبل از ظهر افطار کرده، کفّاره تأخیر دارد؛ یعنى براى هر یک روز یک مدّ طعام باید بدهد و از گناه خود استغفار کند و قضاى آن را بعداً بجا آورد و اگر بعد از ظهر بوده علاوه بر آنچه گفته شد باید کفّاره افطار روزه قضا را بدهد.

3- ترک عمدی روزه در ماه رمضان

سؤال:  در ماه مبارک رمضان امتحان داشتم و چون درسها را تا آن زمان مطالعه نکرده بودم، دچار این اضطراب شدم که شاید با گرفتن روزه نتوانم در امتحان موفّق شوم; البتّه قبل از شروع ماه مبارک، سه روز از روزه هاى قضایم را گرفتم، ولى در آن روزها به هیچ عنوانى درس نخواندم و با این که هیکل درشتى داشتم ضعف مى کردم (از نظر بدنى عذرى ندارم) به همین جهت روزه نگرفتم; البتّه با تمام شدن امتحانات، باقیمانده ماه مبارک را روزه گرفتم، حکم روزه هایى که نگرفتم چیست؟

پاسخ:  ترک عمدى روزه در ماه مبارک رمضان کفّاره دارد، و گناه بزرگى است; ولى اگر شما یقین داشته اید که در آن شرایط روزه بر شما واجب نیست، کفّاره ندارد.

4- کسی که روزه های زیادی را افطار کرده

سؤال:  تکلیف شخصى که روزه هاى زیادى را افطار کرده است چیست؟

 پاسخ: تا آن جا که بتواند روزه هاى گذشته را قضا کند و نسبت به کفّاره آنها مطابق مسأله 1401 و 1402 توضیح المسائل ما عمل کند و هر چه توانایى ندارد از او ساقط است.

5- کسی که سال اول تکلیف روزه نگرفته

سؤال: وظیفه خانمى که سال اوّل تکلیف روزه اش را خورده است چیست؟ و اگر باید قضا کند چگونه قضا نماید؟

 پاسخ: کفّاره ندارد خواه جاهل مقصر بوده یا قاصر ولى اگر عمداً و عالماً روزه نگرفته کفّاره دارد و در تمام صور مسأله، قضا لازم است.

6- شک در تعداد افطار عمدی روزه

 سؤال: شخصى چند روز از ماه رمضان را عمداً افطار کرده است امّا تعداد دقیق آن را نمى داند وظیفه او چیست؟

پاسخ:  به مقدارى که یقین دارد، روزه هایى را که خورده باید هم قضا کند و هم براى هر روز کفّاره بدهد و چنانچه بار او سنگین شود و نتواند، مطابق آنچه در مسأله 1402 توضیح المسائل گفته ایم عمل کند.

7- ترک روزه برای امتحانات درسی

سؤال:  در ماه مبارک رمضان امتحان داشتم و چون درسها را تا آن زمان مطالعه نکرده بودم، دچار این اضطراب شدم که شاید با گرفتن روزه نتوانم در امتحان موفّق شوم; البتّه قبل از شروع ماه مبارک، سه روز از روزه هاى قضایم را گرفتم، ولى در آن روزها به هیچ عنوانى درس نخواندم و با این که هیکل درشتى داشتم ضعف مى کردم (از نظر بدنى عذرى ندارم) به همین جهت روزه نگرفتم; البتّه با تمام شدن امتحانات، باقیمانده ماه مبارک را روزه گرفتم، حکم روزه هایى که نگرفتم چیست؟

 پاسخ: ترک عمدى روزه در ماه مبارک رمضان کفّاره دارد، و گناه بزرگى است; ولى اگر شما یقین داشته اید که در آن شرایط روزه بر شما واجب نیست، کفّاره ندارد.

8- روزه برای مادرانی که فرزند شیر خوار دارند

 سؤال: آیا بر مادرى که بچّه شیر مى دهد، روزه واجب است؟

 پاسخ: زنانى که بچّه شیر مى دهند خواه مادر بچّه باشند یا دایه، اگر روزه گرفتن باعث کمى شیر آنها و ناراحتى بچّه مى شود روزه بر آنها واجب نیست، ولى براى هر روز کفّاره (یک مدّ طعام) واجب است، بعداً نیز باید روزه را قضا کنند; امّا اگر روزه براى خودشان ضرر داشته باشد کفّاره لازم نیست، ولى بعداً روزه هاى را که نگرفته اند قضا نمایند.

9- افطار عمدی روزه نذری واجب

 سؤال: اگر انسان نذر کند که روز معینی روزه بگیرد چنانچه عمدا روزه نگیرد یا روزه اش را باطل کند آیا علاوه بر کفاره باید قضای آن را هم بگیرد؟

 پاسخ: آری باید قضای آن را هم بگیرد بنابراحتیاط واجب

10- روزه نگرفتن مادر شیرده به خاطر نخوردن سحری

سؤال:  در ماه رمضان امسال فرزندم ۱۸ ماهه بود و با شیر مادر تغذیه می کرد. من بعضی روزها را به دلیل بیدار شدن فرزندم در سحرها یا خواب ماندن نتوانستم سحری بخورم و آن روزها را روزه نگرفتم می خواستم بدانم آیا اگر روزه ها را قضا کنم کافی ایست یا باید کفاره هم بدهم؟

 پاسخ: هم قضای آن روز را به جا آورید و هم برای هر روز یک مسکین را سیر کنید.

11- باطل کردن روزه با فعل حرام بدون اطلاع از کفاره

 سؤال: فردى به دلیل عدم اطّلاع از کفّاره، روزه خود را با جنابت از حرام باطل کرده است. وظیفه این فرد چیست؟

 پاسخ: علاوه بر قضا ، کفّاره جمع (بنابر احتیاط واجب) مى‏پردازد، چون علم به بطلان داشته هر چند علم به کفّاره نداشته و علم به کفّاره شرط نیست.

12- تاخیر در قضای روزه برای بانوان

 سؤال: همسر بنده از 9 سال پیش که به سن بلوغ رسیده است قضای روزه هایی که بابت عذر شرعی نگرفته بود، نگرفته است و حال 63 روز روزه بدهکار است. آیا عدم گرفتن روزه به دلیل عذر شرعی کفاره دارد؟ اگر آری حال بعد از 9 سال چه مقدار باید پرداخت کنیم؟

پاسخ:  علاوه بر قضا برای هر روز فقیری را سیر کند.

13- افطار عمدی روزه

 سؤال: اگر کسی عمداً روزه را باطل کرده باشد باید هم روزه بگیرد هم کفاره جمع بپردازد یا فقط دادن کفاره جمع کفایت می کند؟

 پاسخ: علاوه بر قضای روزه کفاره افطار عمدی دارد و کفاره جمع ندارد.

10-قضا و کفاره ی روزه

موارد مصرف کفاره

1- مصرف کفاره روزه برای فقراء

 سؤال: آیا جایز است به وسیله کفّاره روزه، به فقرا اطعام داده شود؟ این حکم شامل مساکین نیز مى شود؟

پاسخ:  کفّاره روزه را به فقرا و مساکین هر دو مى توان داد.

2- مصرف کفاره روزه برای روزه داران

 سؤال: اگر کسی کفاره روزه داشته باشد و بخواهد 60 گرسنه را سیر کند آیا می تواند 60 روزه دار را سیر کند؟

 پاسخ: خیر، باید 60 نفر فقیر را سیر کند.

3- پرداخت کفارات و مظالم سید به سیدی دیگر

 سؤال: آیا سید می تواند مظالم و کفارات خود را به سید بدهد؟

پاسخ: مانعی ندارد.

11-روزه قضا

قضای روزه رمضان در سفر
سؤال: گرفتن قضاء روزه ماه رمضان با نذر در سفر چطور است؟
پاسخ: جایز نیست.
عدم صحت نذر برای کسی که روزه قضا دارد
سؤال: آیا کسى که قضاى روزه ماه رمضان بدهکار است، مى تواند نذر کند و روزه بجا آورد؟ کسى که قضاى روزه هاى ماه رمضانش را بجا آورده باشد، ولى کفّاره روزه ماه رمضان بدهکار است چطور؟
پاسخ: نذر در تمام این موارد اشکال دارد.
روزه مستحبی برای کسی که احتمالاً روزه قضا دارد
سؤال: آیا شخصى که احتمال مى دهد روزه قضا دارد مى تواند روزه مستحبى بگیرد و اگر براى روزه مستحبى مانند اعتکاف نذر کند چطور؟
پاسخ: اشکالى ندارد.
شک در تعداد روزه های قضا
سؤال: بنده الآن حدود 22 سال دارم و تقریبا از 4 سال پیش تمامى روزه هایم را گرفته ام ولى قبل از آن چند روزى از روزه هایم را به دلایلى نگرفته ام و نمى دانم که تعداد آن روزها چقدر بوده است وظیفه من چیست؟
پاسخ: همان مقدار که یقین دارید روزه نگرفته اید قضا کنید و اگر روزه نگرفتن عمدى بوده کفّاره نیز واجب است مگر این که جاهل به مسائل روزه بوده اید.
کسی که روزه های زیادی را افطار کرده
سؤال: تکلیف شخصى که روزه هاى زیادى را افطار کرده است چیست؟
پاسخ: تا آن جا که بتواند روزه هاى گذشته را قضا کند و نسبت به کفّاره آنها مطابق مسأله 1401 و 1402 توضیح المسائل ما عمل کند و هر چه توانایى ندارد از او ساقط است.
کسی که سال اول تکلیف روزه نگرفته
سؤال: وظیفه خانمى که سال اوّل تکلیف روزه اش را خورده است چیست؟ و اگر باید قضا کند چگونه قضا نماید؟
پاسخ: کفّاره ندارد خواه جاهل مقصر بوده یا قاصر ولى اگر عمداً و عالماً روزه نگرفته کفّاره دارد و در تمام صور مسأله، قضا لازم است.
اذن شوهر در قضای روزه واجب
سؤال: آیا زن در غیر ماه رمضان برای گرفتن قضای روزه ماه رمضان نیاز به اجازه شوهر دارد یا خیر
پاسخ: قضای روزه واجب نیازی به اذن شوهر ندارد.
روزه مستحبی برای کسی که روزه قضا دارد
سؤال: اینجانب روزه قضا دارم، آیا می توانم روزه های قضا را در روزهایی بگیرم که روزه گرفتن در آن روزها مستحب است و نیت ام این باشد که هم روزه قضا میگیرم و هم از ثواب روزه مستحب در آن روز بهره می برم؟
پاسخ: مادام که روزه قضا دارید روزه مستحب نمی توانید بگیرید و اگر نیت شما این باشد که بر فرض هم روزه مستحب بگیرید خداوند ثواب نیت شما را خواهد داد.
شکستن قضای روزه واجب بعد از ظهر
سؤال: اگر روزه ی ماه رمضان را با عذر شرعی نگیریم و قضای آن را بعد از ظهر و قبل از مغرب افطار کنیم، کفاره ی آن به چه میزان است؟
پاسخ: در صورتیکه قبل از غروب آفتاب عمدا خورده باشد کفاره دارد و کفاره آن سیر کردن ده فقیر و در صورتیکه نتواند سه روز پی در پی روزه می گیرد.
افطار روزه قضا قبل از اذان به گمان رسیدن مغرب
سؤال: اینجانب روزه قرضی (قضاء) گرفته بودم، دقایقی تا اذان مغرب فاصله بود و بنده چون هوا تاریک بود گمان کردم اذان گفته اند و روزه را افطار نمودم و به محض اینکه متوجه شدم هنوز وقت اذان نرسیده خوردن را قطع کردم و تا دقایقی بعد از اذان چیزی نخوردم. آیا روزه ام باطل است؟
پاسخ: احتیاط واجب آن است که آن را قضا کنید.

12-روزه مستحب

اجازه والدین برای روزه مستحبی
سؤال: ین جانب مقلد امام خمینى(رحمه الله) بوده ام و به فتواى حضرتعالى برتقلید از ایشان باقى هستم، ایشان در باب روزه مستحبى مى فرماید اگر سبب اذیّت پدر و مادر و جدّ شود جایز نیست با توجّه به این مطلب که این جانب قادر به ازدواج نمى باشم و گرفتن روزه مستحبى را تنها راه جلوگیرى از فعل حرام یافته ام و از طرفى هم پدر و مادرم راضى به گرفتن روزه مستحبى توسط من نمى گردند و نمى توانم آنان را به این امر راضى کنم آیا با وجود چنین شرایطى مى توان بدون در نظر گرفتن رضایت پدر و مادر روزه گرفت؟
پاسخ: در فرض مسأله گرفتن روزه مستحبى براى شما جایز است ولى سعى کنید رضایت آنها را تا آن جا که مى توانید جلب کنید.
نیت قضای روزه های مستحبی
سؤال: آیا قضای روزه‌های سه روز هر ماه را به قصد قربت به جا آوریم یا رجاء؟
پاسخ: به قصد قربت مطلقه به جا بیاورید.
اجابت دعوت مومن برای افطار روزه مستحبی
سؤال: آیا درست است که اگر در روزه مستحبی کسی به انسان تعارف کند بهتر است بخورد و ثواب روزه بیشتر می شود؟
اگر درست است آیا این حرف در روزه هایی که استحباب آنها وارد شده (مثلا روزه نه روز اول ذیحجه، روزه29 ذیقعده و ...) نیز صادق است؟ و آیا باعث محرومیت از ثواب وارده یا تاثیرات روزه آن روز نمی شود؟
اگر جواب سوال اول مثبت است بدین معنی است که بعد از خوردن چیزی که تعارف شده دیگر روزه باطل شده یا همچنان تا مغرب باید امساک کرد؟
پاسخ: این حکم عام است و باعث محرومیت از ثواب نمی شود ولی مربوط به جایی است که کسی جدا تقاضای افطار می کند نه تعارفات معمولی و بعد از افطار کردن روزه دیگر ادامه آن معنی ندارد.
انجام روزه مستحبی با داشتن کفاره روزه
سؤال: آیا کسی که کفاره روزه عمد بر عهده اوست ولی قضایش را بجا آورده می تواند روزه مستحبی بگیرد؟
پاسخ: اشکال دارد.
نهی زوج توسط زوجه در انجام روزه مستحبی
سؤال: اگر مردی همسرش او را نهی کند از روزه مستحبی آیا می تواند روزه بگیرد یا نه؟
پاسخ: نهی زوجه نسبت به مرد تاثیری ندارد.

13-روزه استیجاری

 تزریق خون به روزه دار
سؤال: آیا تزریق خون به بدن موجب ابطال روزه مى شود؟
پاسخ: احتیاط اتمام آن روزه و قضاى آن است.
روزه استیجاری برای کسی که خود روزه قضا دارد
سؤال: آیا فردی که خودش روزه قضای واجب دارد قبل از ادای آن میتواند روزه قضای میتی را قبول نماید ؟
پاسخ: اشکالی ندارد.
هزینه اجیر گرفتن برای روزه های پدر
سؤال: پدرم برای من(پسر بزرگ) وصیت نماز و روزه قضا کرده است. نماز را ادا کرده ام. ولی برای روزه میخواهم آن را به غیر واگذار نمایم. هزینه آن را چه کسی باید بپردازد؟
پاسخ: اگر روزه ها احتیاطی باشد هزینه ها از مال پدر پرداخته می شود (با رضایت سایر ورثه) و اگر قضای روزه های واجب بوده، هزینه آن را باید شما بپردازید.
افطار روزه استیجاری
سؤال: آیا افطار روزه استیجارى بعد از ظهر جایز است؟
پاسخ: اشکال دارد.
ثواب برای اعمال اجیر
سؤال: آیا خداوند به کسانى که جهت انجام عبادات و کارهاى دیگر مثل ساختن مسجد و حسینیّه اجیر مى شوند و اجرت مى گیرند، ثواب مى دهد؟
پاسخ: چنانچه قصد اجیر انجام آن عمل براى نجات بندگان از دین و اداى مسؤولیت بوده باشد ثواب دارد.
باطل کردن روزه استیجاری
سؤال: آیا می توانیم روزه استیجاری را با توجه به اینکه وقتش وسیع است در هر موقع از روز باطل کنیم؟
پاسخ: قبل از ظهر می توان آن را ابطال کرد ولی بعد از ظهر اشکال دارد.

14-متفرقات روزه

روزه گرفتن در مناطق گرمسیر
سؤال: با سلام ،بنده در شهر مهران که دارای آب و هوای خیلی گرمی است زندگی مینمایم از آنجایی که روزه در تابستان در اینجاخیلی سخت و طاقت فرساست و انسان را از فعالیت های روزمره باز میدارد بطوری که واقعا باید همیشه در منزل ماند و آن هم در حالت درازکش و خوابیده بود آیا میشود روزه را در یکی از ماه های دیگر بجا آورد یا اینکه یک روز در میان روزه گرفت ؟ اگر راه حل دیگری هم دارد لطفا مرا راهنمایی نمایید با تشکر
پاسخ: مردم معمولاً در فصل تابستان نیز روزه میگریند و به کارهای زندگی (البته بصورت سبک تر) ادامه می دهند ولی چنانچه بعضی افراد ضعیف باشند و طاقت روزه پی در پی نداشته باشند می توانند یک در میان روزه بگیرند و در زمستان بقیه را قضا کنند.
ترمیم و قالب گیری دندان روزه دار
سؤال: در ترمیم و قالب گیرى دندان، از موادّى استفاده مى شود که قابل حل شدن با آب دهان است و مزّه آن چشیده مى شود، آیا براى روزه اشکال دارد؟
پاسخ: اگر آب دهان را بیرون بریزد اشکالى ندارد.
کشیدن دندان برای روزه دار
سؤال: حکم کشیدن دندان، یا هرگونه اعمال جرّاحى لثه و دندان که باعث خونریزى شود، در حال روزه چیست؟
پاسخ: مکروه است; ولى باطل نیست.
منافع پزشکی روزه
سؤال: آیا مقدّمه کتاب «روزه روش نوینى براى درمان بیمارى ها» نوشته «الکسى سوفورین» که روزه خاصّى را دستور مى دهد و ترجمه جناب آقاى «محمد جعفر امامى» است از شماست؟ اگر چنین است، این روش درمانى در این دوران چگونه است؟
پاسخ: همان گونه که در مقدّمه آن نوشته ایم اگر زیر نظر طبیب انجام شود، براى افرادى که استعداد و آمادگى آن را دارند مى تواند مفید واقع شود; ولى توصیه ما به روزه اسلامى است، مشروط بر رعایت تعادل در خوردن افطارى و سحرى; که اگر این مسأله رعایت شود همان منافع مهم را دارد، بدون مشکلات آن.
ترک روزه به دلیل افسردگی
سؤال: اگر انسان افسرده باشد، نه از نوع خیلى شدید; بلکه از نوعى که دکترها و روانشناسان تشخیص افسردگى دهند و در این مدّت نمازش را عمداً ترک کند و روزه هم نگیرد و به خدا بدگمان شود و از رحمت او مأیوس گردد. و کشف حجاب کند، در حالى که عقلش سر جایش است و آگاه و عاقل است، حکمش چیست؟
پاسخ: انسان باید همیشه به خداوند قادر مهربان امیدوار باشد و آنچه را او دستور داده از نماز، روزه، حجاب، یا سایر وظایف دینى انجام دهد و از رحمت واسعه او مأیوس نباشد، که ناامیدى از گناهان کبیره است و هیچ کس حق ندارد به بهانه افسردگى وظایف شرعى خود را ترک کند; مگر این که بر اثر بیمارى افسردگى عقل و هوش خود را از دست بدهد.
کسی که بر خلاف نظر پزشکان روزه می گیرد
سؤال: پزشکان شخص بیمارى را از روزه گرفتن منع مى کنند; ولى او مى داند که روزه برایش ضرر ندارد. چه باید بکند؟
پاسخ: باید روزه بگیرد.
روزه گرفتن برای فوتبالیستها
سؤال: این جانب با یکى از باشگاههاى فوتبال اروپا قرار داد امضا کرده، که در طول یک سال در اختیار آن تیم باشم. قاعدتاً بایستى در تمام برنامه هاى ورزشى و تمرینهاى سخت بدنى، که لازمه پیروزى تیم در مسابقات آتى است، تابع باشم. از آن جا که بخشى از تمرینات سخت بدنى در ماه مبارک رمضان واقع خواهد شد، و امکان انجام آن با زبان روزه میسّر نیست، و از سوى دیگر مسؤول باشگاه مى گوید: «شما انسان متدیّن و مؤمنى هستید، و ما میلیونها خرج شما کرده، و وقت شما را از قبل خریده ایم، و در صورت خوددارى شما از شرکت در تمرینات و شکست تیم، از شما راضى نیستیم. و لهذا با توجّه به این که شما در این سال از ما حقوق مى گیرید، و متعهّد به ما هستید نباید روزه بگیرید» آیا مى توانم براساس قرار داد با آن باشگاه، و به منظور تعهّد به آن تیم، براى پیروزى در مسابقات ـ که مستلزم افطار روزه است ـ روزه نگیرم، و سال بعد قضا کنم؟
پاسخ: در شأن یک مسلمان نیست که اقدام به عقد چنین قرار دادى کند; زیرا این قرار داد شرعاً باطل است، و باید به دیگران گفت که عقیده مذهبى ما چنین اجازه اى نمى دهد. و اگر راهى ندارید، مى توانید روز اوّل را به مسافرت مثلا یک ساعته بروید و برگردید، و بازهم قبل از ده روز سفرى مانند آن انجام دهید. البتّه به شرط این که بخواهید مدّت طولانى مثلا یکسال، در آن محل بمانید.
دیدن لکه خون در اول روز برای روزه دار
سؤال: در اول صبح ،لکه خونی دیدم و دیگر تا موقع افطار خونی ندیدم البته نماز ظهر وعصر را خواندم آیا روزه بنده قبول است؟
پاسخ: در صورتی که استمرار نداشته باشد روزه شما صحیح است.
علت عید بودن اول ماه شوال
سؤال: به نظر شما چرا روز اول ماه شوال راعید فطر نامیده اند وایا میتواند این نام گذاری ربطی به فطرت انسان وفطر داشته باشد؟
پاسخ: زیرا شکرانه یک ماه توفیق روزه ماه رمضان است و تعبیر به فطر به خاطر وجوب افطار کردن در آن روز است.
زن روزه داری که 5 دقیقه قبل از اذان حیض شده
سؤال: با سلام، لطفا بفرمایید اگر زنی ۵ دقیقه قبل از اذان مغرب بفهمد که حیض شده آیا روزه او باطل است؟
پاسخ: 1ـ هرگاه بعد از غروب آفتاب باشد روزه او صحیح است.
حجیت قول پزشک یا پرستار برای ترک عبادات
سؤال: آیا توصیه پزشک و پرستار مبنى بر ضرر داشتن روزه و یا حرکت اعضا و استعمال آب براى وضو و نماز به بیمار از نظر شرعى مجوّز محسوب مى شود؟
پاسخ: چنانچه در مخالفت دستور او خوف ضرر باشد مجوّز شرعى دارد.
قائل شدن به عید واحد در کلیه بلاد مسلمان
سؤال: با توجه به اینکه در دعای عید فطر می خوانیم (و جعله للمسلمین عیدا) آیا قائل شدن به عید واحد در کلیه بلاد اسلامی صحیح است؟
پاسخ: با توجه به اختلاف افق ها نمی توان عید واحد قائل شد، مخصوصا گاهی که ما نماز عید می خوانیم و در منطقه دیگری از دنیا هنوز شب است.
اهداء خون در حال روزه
سؤال: اهداى خون در حال روزه چه حکمى دارد؟
پاسخ: انجام کارهایى که باعث ضعف مى شود، مانند خون گرفتن و حمام رفتن کراهت دارد.
حکم روزه بیمارانی که از دارو استفاده می کنند
سؤال: حکم روزه بیمارانى که از دارو استفاده مى کنند، در فروض زیر چیست؟
الف) تزریق آمپول یا سرم از طریق رگ انجام مى شود و دارو:
1. فقط جنبه تقویتى داشته باشد.
2. جنبه درمانى و تقویتى داشته باشد.
3. جنبه غیر تقویتى داشته باشد.
ب) استفاده از قطره، در سه فرض فوق نسبت به دارو، از طریق چشم، گوش، یا بینى چه حکمى دارد؟ ج) وارد کردن دارو از طریق سوند معده (لوله اى که از طریق دهان یا بینى وارد معده بیمار مى شود) چه حکمى دارد؟
پاسخ: الف) تمام تزریقات مذکور براى روزه دار اشکال دارد; ولى تزریق در عضله مانعى ندارد.
ب)اگر به حلق وارد نشود، یا شک داشته باشیم، اشکالى ندارد.
ج) جایز نیست; مگر در مواقع ضرورت که آن نیز موجب بطلان روزه است.
روزه گرفتن در مناطقی که روز آنها طولانی است
سؤال: اینجانب دانشجوی مقیم فنلاند هستم. در فصل تابستان روزها در اینجا حدود ۲۰ ساعت است. من در طول روز سخت مشغول کار هستم. با این حساب تحمل این زمان در ماه رمضان بسیار طاقت فرسا است. ایا من باید با این شرایط تمام این ۲۰ ساعت را روزه بگیرم. مسجد یا روحانیی هم اینجا پیدا نکردم تا در مورد ان سوال کنم. لطفا راهنمایی بفرمایید.
پاسخ: می توانید مطابق ساعات مناطق معتدله عمل کنید.
وارد شدن خلط سینه به دهان هنگام نماز در ماه رمضان
سؤال: اگر شخصی در ماه رمضان در مسجد و در حین خواندن نماز جماعت باشد و در این هنگام از دهان او خلط خارج شده و اوایل نماز نیز باشد و در جیب او نیز دستمالی نباشد باید چکار کند؟ آیا می بایست نماز را بشکند یا روزه را باطل کند؟
پاسخ: در فرض سوال، نماز را می شکند و دوباره آن را اعاده می نماید.
روزه گرفتن در سفر عمره
سؤال: روزه واجب در سفر عمره که به ۱۰ روز نیانجامد چه حکمی دارد؟ (چون نماز در آنجا کامل است)
پاسخ: روزه را در سفر نمی توان انجام داد حتی در مکه و مدینه مگر اینکه قصد ده روز کند و سه روز روزه مستحبی در مدینه یک استثناء است

 

 
 

قرآن آنلاين

آمار بازديدکنندگان

mod_vvisit_counterامروز455
mod_vvisit_counterاین ماه4978
mod_vvisit_counterکل بازدیدها891558