غار وراء جهرم

صبح وراء، عصر نمی و شب بونیز       مطرب تو نی بزن ، ساقی تو می بریز

غار وراء جهرم جلوه زیبایی ایران باستان

غار وراء یکی ازجاذبه های  طبیعی بسیار زیبا درجهرم است که درفارسی میانه به معنای دژ،قلعه وبلندا  آمده و

از آنجایی که این غار درجهت طلوع خورشید قرار دارد،دردوران باستان تا  ساسانیان مکانی برای نیایش بامدادی

بوده است.

قبل از آنکه انسان​ با فناوری ساخت سرپناه آشنا شوند، غار های موجود، تنها محل سکونت آنان بودند. انسان​

های نخستین یک دوره غارنشینی را پشت سر گذاشتند تا اینکه بر اثر کار بیشتر، کسب تجربه و ارتباط با دیگر

گروه ​های انسانی، موفق به ساختن سرپناه ​هایی شدند و غارها را به عنوان سکونتگاه ترک کردند. به این دلیل،

تمامی غار های ایران از نظر باستان شناسی و یافتن ابزار های سنگی انسان​ های اولیه، دارای ارزش ویژه​

هستند.

از سوی دیگر، غارها در زمان حمله دشمن مخفیگاه و سکونتگاهی مطمئن برای انسان​های ساکن در اطراف آنها

بوده​اند که در این مواقع اجتماعات کوچک انسانی که در مسیر حرکت و حمله دشمن قرار می​گرفتند، تمامی

ابزار و وسایل خود را بر می​داشتند و قبل از برخورد با دشمن، در کوه​ها و غارهای منطقه سکونت خود پناه می​

گرفتند.

یکی از این غارها که از جلوه زیبایی بهرمند است غار وراء جهرم بوده که هر ساله در ایام های مختلف سال به

ویژه نوروز پذیرای هزاران میهمان از اقصی نقاط مختلف ایران اسلامی است.گرچه اخیرا توسط جمعی از طبیعت

دوستان با حداقل امکانات خود بخشی از مسیر این غار مرمت شده ولی لازم است که مسئولان امر جهت

حفاظت از این یادگار نیاکان خود اقداماتی انجام داده تا جلوه زیبای آن تا ابد برای نسل های آینده باقی بماند.

پیشینه تاریخی غار وراء

پیشینه این غار به چهار دوره تاریخی تقسیم می‌شود. دوران باستان تا زمان ساسانیان، دوران ساسانیان تا

اسلام، دوران پس از اسلام و دوران معاصر. در دوران باستان تا زمان ساسانیان این غار شامل غار هایی که

دارای هفت حوضچه بوده و در بلندای کوه قرار گرفته باشند نیایشگاه مهر هستند. هفت عدد مقدس آیین مهر

است. مهرپرستان در هنگام خشکسالی، دعا و نیایش برگزار می‌کرده ‌اند.

در دوران ساسانیان تا دوران اسلام آثار مجسمه مهر زدوده شده اما مهر به صورت یک فرشته مورد نیایش مردم

بوده است و در دوران پس از اسلام تا دوران معاصر نیز این غار با داشتن موقعیت سوق‌الجیشی مناسب و ایمنی

کافی و همچنین آب گوارایی که از سقف غار می‌چکد، ( یادآور نیایشگاه چک ‌چک در نزدیکی اردکان یزد) به

همراه جانوران و پرندگان شکاری دره مجاور و کشتزارهای دیم، تخته ‌بشکار، محل سکونت کوهی‌ها و عیاران بوده

و مزار چند کلانتر پهلوان در نزدیک رودخانه وجود دارد.

در دوران معاصر این غار مورد استفاده شکارچیان بوده که متاسفانه از سوی ایشان آسیب‌هایی به غار وارد شده

است. اما در سال 1316 تا 1320 نخستین دوره بازسازی آن آغاز شد وهم اکنون نیز با همیاری مردم نیکوکار

جهرم، کار بازسازی غار و پیرامون آن توسط کوهنوردان درحال انجام است.

مسیر رسیدن به غار وراء

این غار در مسیر جهرم - لارستان و در فاصله بسیار کوتاهی از جهرم قرار دارد. پس از طی مسیر کوتاهی از

جهرم به سمت لارستان٬در نزدیکی دانشکده پرستاری دانشگاه علوم پزشکی جهرم مسیر فرعی قرار دارد و

شهرک محمد آباد روبروی این دانشکده مسیر دست رسی باین غار می باشد که به سمت کوه جهرم امتداد

دارد. پس از طی مسیری کوتاه که اکنون آسفالت شده است به جاده خاکی و پس از طی آن به توقفگاه

خودروها می‌رسیم. از اینجا پیاده‌ روی آغاز می‌شود. پس از رسیدن به دوراهی، راه سمت راست به سوی غار

وراء رفته که پس از حدود نیم ‌ساعت کوه ‌پیمایی برای  افراد ترو و فرز و ورزشکار و یک ساعت برای کوهنوردان

اول بار به کوه آمده می‌توان به آن رسید.

راه سمت چپ نیز به سوی مناطق، زندون ‌وراء، هفت اودون، خوگونیش، اوقاضی، خرزهره، گلوناربشکار، اوگل‌کو،

تخته بشکار می ‌رود. رفتن به این مناطق نیاز به راهنمای آشنا به مسیر دارد.

مشخصات غار وراء

غارهای طبیعی در اثر عوامل مختلفی چون نفوذ آب در طبقات آهکی، وقوع زمین لرزه یا چین خوردگی زمین،  به

وجود می آید.

غارهای طبیعی بیشتر در اثر نفوذ آب در طبقات آهکی به وجود می آیند بنابراین اکثر غارهای طبیعی از سنگ

های آهکی تشکیل شده که ارتباطی مستقیم با تشکیلات سنگ های رسوبی دارند. منشاء این سنگ ها در

اصل شیمیایی یا بیو شیمیایی است و تشکیل دهنده عمده آنها کربنات کلسیم Caco3 می باشد و غار وراء از

جمله این غار ها می باشد .

این غار از جمله غارهای افقی بوده و ابعاد دهانه ورودی غار بیش از70 متر می باشد. ارتفاع دهانه  اصلی غار

ازسقف تا کف در ابتدای دهانه  15متر بوده که در انتها به 2 و 1 متر می رسد.

واژه‌ نامه غار ورا

 زندون ‌وراء: به معنی دیواره‌های بلند و صاف دره تا غار وراء به دیوارهای زندان مانند شده است

.هفت اودون: به معنی هفت آب‌ دان، هفت چشمه، هفت حوض.

خوگونیش :ترکیبی ازخواب+گاو+نیش و به معنی محلی که در آن مار، گاو خوابیده را نیش زده است که در آیین

مهر برای قربانی نمودن گاو نر، آن را به پهلوی چپ و رو به مشرق می‌خواباندند و سپس با خنجر شاهرگ آن را

می‌شکافتند. در مجسمه‌های برجای مانده از مهر، در هنگام قربانی نمودن گاو، مار و کژدم هم به عنوان

نمادهای بی‌مرگی، برخی اندام‌های گاو را نیش می‌زنند.

اوقاضی به معنی آب، چشمه قاضی

. خرزهره : نوعی گیاه

. گلوناربشکار : آبشخوری که پیرامون آن شکار به وفور یافت می‌شود

. اوگل ‌کو : ترکیبی از آب+گِل+کوی به معنی باریکه‌ ای در کنار آب که مسیری پُر از گِل

تخته بشکار :به معنی زمین کشاورزی دیم است.

عکس از حمید نجفیان