دلایل برتری دین اسلامبر سایر ادیان عبارتاند از:
1 - جامعیت:
یکی از دلائل کامل بودن دین اسلام، جامعیّت آن است. جامعیت بدان معنا است که در اسلام قوانین و مقرّرات مورد نیاز انسانها پیشبینی شده است. در آیات(1) و روایات(2) متعدّدی به این جامعیّت اشاره شده است. برخی از اندیشوران مسلمان باور دارند که در کتاب و سنّت، احکام مورد نیاز انسانها بیان شده است.(3) امام راحل فرمود: "... قرآن مجید و سنّت شامل همه دستورات و احکامی است که بشر برای سعادت و کمال خود احتیاج دارد".(4) شهید مطهری می نویسد: "همه جانبگی از جمله امتیازات اسلام نسبت به ادیان دیگر است...".(5)
در اسلام، احکام و قوانین منحصر در زندگی فردی انسانها نیست، بلکه تمام ابعاد زندگی اجتماعی را نیز در بر دارد، چرا که زندگی فردی و اجتماعی انسان از هم قابل تفکیک نبوده و بسیاری از امور فردی، در زندگی اجتماعی و بالعکس تأثیر دارند.
2 - هماهنگی با مقتضیات زمان:
یکی از ویژگیهای بسیار مهم اسلام همسویی آن با شرایط زمان است؛ یعنی قوانین اسلام علاوه بر جامعیت به گونهای تشریع شده که پاسخگوی نیازهای انسانها در همه زمانهااست؛ از این رو اسلام بعد از گذشت چندین قرن بالنده و پویا ظاهر شده و در مقام پاسخگویی نیازهای مردم اظهار عجز نکرده است.
امام صادق(ع) درباره قرآن فرمود: "خداوندقرآن را برای زمان و مردم خاصی قرار نداده است. قرآن برای همه زمانها و برای همه انسانها تا روز قیامت تازگی دارد".(6) "مارسل بوازار" می نویسد: "احکام و قوانین اسلام به پرسشهای معاصر پاسخ داده است...".(7) یکی از امتیازات اسلام نسبت به ادیان دیگر همین است که ادیان دیگرپاسخگوی نیازهای زمان خود بودند، حال آنکه اسلام پاسخگوی نیازهای انسانها درطول تاریخ می باشد. یکی از علل خاتمیّت اسلامرا در همین ویژگی باید جستجو نمود.
همسویی اسلام با شرایط زمان بدان معنا نیستکه قوانین اسلام با شرایط زمانی تطبیق گشتهو تغییر یابد، بلکه معنایش این است که هرگاه احتیاجات و حوادث و مقتضیات زمان به اسلام عرضه می شود، پاسخگو است
-3 تلفیق دنیا و آخرت:
یکی از دلایل مهم کامل بودن دین اسلام درتلفیق دنیا و آخرت ظهور می کند. اسلام بااصل دنیا و مواهب آن مبارزه نکرده و رهبانیت را نپذیرفته است: "لا رهبانیة فی الإسلام". دین دنیا را پل ارتباطی آخرت دانسته است. از این رو نخست تعریف دقیق از دنیا ارائه داده و به زندگی انسانها سمت و سو داده و همگان را به فعالیت در دنیا فرا خوانده است. از سوی دیگر اسلام مردم را به آخرتگرایی فراخوانده و از دنیا گرایی بر حذرداشته، این در حالی است که برخی از ادیان نیز دنیا گریزی را مطرح کردهاند، چنانکه برخی دیگر آخرت گریزی را مطرح کردهاند.
شهید مطهری در این خصوص می نویسد: "درجامعه های کهن همیشه یکی دو چیز وجود داشت: یاّ آخرت گرایی و زندگی گریزی و یا زندگی گرایی و آخرت گریزی. اسلام آخرت گرایی رادر متن زندگی گرایی قرار داد. از نظر اسلام راه آخرت از متن زندگی و مسئولیتهای زندگی دنیا می گذرد".(8)
4 - جهان شمولی:
اسلام علاوه بر جامعیّت و همسویی با شرایط زمان، جهان شمول است.
جهان شمولی بدان معنا است که اسلام اختصاص به مردم و سرزمین خاصی ندارد، بلکه دین همگانی است. بر خلاف ادیان دیگر که هر کدامبه امت و قومی اختصاص داشتهاند.
از این رو در قرآن خطاب به پیامبر اسلام(ص) آمده است: "و ما أرسلناک إلا رحمة للعالمین".(9) از برخی آیات(10) و روایات دیگر استفاده میشود که در زمان حکومت جهانی امام زمان(ع) دین اسلام همه جهان را فرا گرفته و همگانی می شود.
1- انعام (6) آیه 59
2- کافی، ج 5، ص 83؛ بحارالانوار،ج 74، ص 145.
3- مجموعه مقالات نقش زمان و مکان در اجتهاد،ج 1، ص 286 و 270.
4- همان، ص 286.
5- وحی و نبوّت، ص 90؛ مجموعه آثار، ج 2، ص 241.
6- عیون اخبار الرّضا، ج 2، ص 130.
7- اسلام در جهان امروز، ص 259
8- وحی و نبوت، ص 91؛ مجموعهآثار، ج 2، ص 242.
9- انبیا(21) آیه 107؛ اعراف (7) آیه 158، توبه (9) آیه 28.
10- توبه (9) آیه 33.