مرکبات جهرم پرتقال

پرتقال یکی از قدیمی‌ترین میوه‌هایی است که بشر از آن استفاده می کرده‌است و در تاریخ آن به  حدود ۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح باز می گردد ودر حال حاضر بیشتر از ۲۰۰ نوع پرتقال در دنیا به ثبت رسیده.

پرتقال یکی از غنی‌ترین منابع ویتامین C می‌باشد اما دیگر ویتامینها : ویتامینA -  ویتامینB – پروتئین – موادقندی- سلولز -اینوریتول، پکتین، لیگنین، هورمون های نمو، اسانس ها، آنزیم های پروکسیداز، پروتئین، چربی(به مقدار بسیار کم)، مواد قندی، املاح معدنی، کلسیم، آهن، فسفر، پتاسیم، سلولز، اسانسها، کاروتن، اسیدمالیک، اسید سیتریک و…
 مواد معدنی ۱۰۰ گرم پرتقال شامل موارد زیر است: سدیم ۳ میلی گرم، منیزیوم ۱۲ میلی گرم، فسفر۲۲ میلی گرم، گوگرد۱۰ میلی گرم، کلر۳ میلی گرم، پتاسیم ۱۸۷ میلی گرم، کلسیم ۴۳ میلی گرم، منگنز۰۵/۰ میلی گرم، مس ۰۴/۰ میلی گرم و روی ۱۷/۰ میلی گرم.

همچنین هر ۲۸ گرم پرتقال، ۱۱ کیلو کالری ارزش انرژی زایی دارد.
  البته باید دقت کرد که ویتامین C در اثر سرما و گرمای زیاد از بین می‌رود. آسانسی که از بهار  پرتقال گرفته می‌شود بنام روغن نرولی Neroli Oil معروف است که دارای بوئی بسیار مطبوع بوده و خیلی گران است و در عطر سازی از آن استفاده می‌شود.

انواع پرتقال

از انواع شیرین و معروف این میوه می توان پرتقال گرد معمولی نافدار، نیول (navels) و پرتقال توسرخ (خونی) را نام برد.
تغییرو دگرگونی در پرتقال نافدار باعث شده كه پرتقال دومی در ته میوه ی اصلی ودرست درخلاف جهت محل جدا شدن آن از شاخه، ایجاد شود. این پرتقال دوم به عنوان یک دوقلوی پیوندی با اجزاء كوچكتر در داخل پوست پرتقال بزرگ تر رشد می كند به گونه ای كه ظاهراً پرتقال ازبیرون، شبیه به ناف انسان می باشد و به همین دلیل، این نوع پرتقال به نافی معروف است.
پرتقال تو سرخ (خونی) دارای رگه های قرمز رنگ در گوشت میوه است. افزودن پره های این نوع پرتقال به سالادها و بقیه ی دسرها ظاهری فوق العاده می بخشد. این پرتقال كمتر از انواع والنسیا و نیول حالت اسیدی دارد كه همین موضوع باعث شیرین تر بودن طعم آن می شود.
انواع دیگری از این میوه كه به عنوان (پرتقال محلی جهرم مشهور به آبگیری) شناخته می شوند، مقدار زیادی آب و پوستی خوش عطر دارند اما اغلب آن ها به هنگام قاچ كردن، پر از دانه و پرز پرتقال و دارای ظاهری نامنظم هستند.

نشانه های یک پرتقال خوب
۱ـ پوست پرتقال نازک باشد.
۲ـ پوست آن هنگام لمس نرم باشد.
۳ـ پر گوشت و سنگین باشد نه پوک و کم آب زیرا پرتقالهای سنگین، گوشت و آب زیاد دارند و شیرین هستند.

چگونه یک آسانس طبیعی از  پوست پرتقال رنده شده را تهیه كنیم؟
پوست رنده شده پرتقال تركیبی از طعم خوب مركبات و گل ها را به غذا می افزاید كه می توان آن را با استفاده از رنده و یا پوست گیر تهیه كرد. برای تهیه پوست پرتقال رنده شده باید این كار را قبل از پوست كندن و آبگیری پرتقال انجام داد(پرتقال باید درسته باشد)
فرآورده هایی كه از پرتقال تهیه می شوند:
1-  پوست كلفت و تلخ پرتقال پس از فرآوری و خارج كردن آب از آن به وسیله ی فشار و گرما به عنوان غذای دوم دام مورد استفاده قرار می گیرند.
2-  تقریباً می توان گفت كه همه ی اجزا این میوه در آشپزخانه قابل استفاده است. روغن گرفته شده از پوست پرتقال شیرین، محصولی فرعی از صنعت آب پرتقال گیری است كه به وسیله ی تحت فشار قراردادن پوست پرتقال به دست می آید. این روغن به عنوان طعم دهنده در غذاها و نوشیدنی ها و از اسانس آن در تهیه ی عطرها و روش های درمانی با مواد معطر استفاده می شود. روغن پوست پرتقال شیرین دارای تقریباً 90 درصد ماده ی (دی - لیمونن) D-Limonene)) می باشد. این ماده حلالی است كه در مواد شیمیایی گوناگون مربوط به امور خانه از قبیل ماده ی جلادهنده و نرم كننده مبلمان چوبی مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین، این روغن به همراه روغن مركبات دیگر به عنوان پاك كننده چربی و تمیز كننده دست به كار می رود، این ماده یك عامل پاك كننده ی موثر است كه به عنوان ماده ای حافظ محیط زیست شناخته شده و نسبت به فرآورده های نفتی ارجحیت دارد.
3- اسانس شكوفه ی پرتقال یكی از تركیبات مهم در صنعت عطرسازی است.
4-  طی انجام مراحل ظریفی از تقطیر می توان از گلبرگ های شكوفه های پرتقال نوعی گلاب تهیه كرد كه استفاده از این نوع گلاب در آشپزی ها رایج است و دراكثر موارد به عنوان یكی از مواد اولیه در تهیه دسرها، و كیك ها به كار می رود.
5- در بهار ریخته شده از درخت را خشك كرده و بعد، برای درست كردن چای از آن استفاده می كنند.
عسل تهیه شده از شكوفه ی پرتقال و یا در واقع، عسل مركبات نوعی از عسل است كه با قراردادن كندوها و باغ های مركبات و درطول زمان شكوفه دادن درخت ها تهیه می شود. قرار دادن كندوها در این باغ ها همچنین باعث گرده افشانی انواع مركبات نیز می شود. عسل تهیه شده از شكوفه پرتقال كاملاً طعم پرتقال می دهد.
6-  مارمالاد، نوعی مربا كه معمولاً از پرتقال تهیه می شود و در آن از تمام قسمت های پرتقال استفاده می شود. فقط دانه ها وقسمت اسفنجی و سفید رنگ بین پوست و گوشت این میوه را به صورت جداگانه دركیسه ای ساخته شده از پارچه ای توری ریخته و آن را در ظرف پخت مارمالاد قرار می دهند، تا به همراه آب پرتقال و پوست خلال شده ی آن بجوشند. این كار برای خارج كردن پكتین از مواد داخل كیسه انجام می گیرد. پكتین همان ماده ای است كه بعداً به فرایند ژله ای شدن مارمالاد كمك می كند، لازم به ذكر است كه قسمت سفید رنگ و اسفنجی كه بین پوست و گوشت پرتقال قرار دارد، منبع پكتین بوده و تقریباً به اندازه گوشت این میوه دارای ویتامین (ث) می باشد.
7-  پوست پرتقال به عنوان دور كننده ی آفت ها توسط باغبان مورد استفاده قرار می گیرد.

خواص غذایی و دارویی  مصرف پرتقال
۱- آب پرتقال با مزه شیرین متمایل به ترش، سرشار از انواع ویتامین ها می باشد، مخصوصاً از نظر مقدار ویتامینC بسیار غنی است؛ بنابراین توصیه می شود به منظور تأمین ویتامینC و ایجاد نیرو و مقاومت در مقابل انواع بیماری ها، در طول ۲۴ ساعت به میزان یک تا دو لیوان از آب پرتقال بنوشید.
هر ۲۸ گرم پرتقال حاوی ۱۱ کیلوکالری ارزش انرژی زایی است.

۲- آب پرتقال به علت دارابودن پروتئین و کلسیم قابل جذب و نیز قند کافی، یک ماده مغذی و مقوی محسوب می شود که می توان به منظور تقویت عمومی بدن از آن استفاده نمود.

۳- وجود هورمون های نمو، کلسیم، فسفر، آهن، ویتامینA و ویتامین C در پرتقال، شرایط لازم را برای رشد ونمو استخوان ها و عاج سازی به منظور استحکام دندان ها فراهم می کند؛ برای تقویت و رشد اطفال و نیز تأمین موادلازم بدن، مصرف آن به زنان باردار و شیرده توصیه می شود.

۴- مصرف پرتقال به دلیل این که حاوی موادمعدنی کافی به ویژه پتاسیم است، منجر به افزایش حجم ادرار در طول شبانه روز می شود و از این طریق سموم بدن دفع می گردد؛ در نتیجه انسان را با نشاط می سازد.

لازم به ذکر است آن عده از بیماران آسمی، رماتیسمی و پوستی که روزانه مقداری ترکیبات کورتون مصرف می کنند برای جلوگیری از خیز و عوارض دیگر، پیوسته باید مقداری پتاسیم مصرف کنند که البته طبیعی ترین راه، مصرف پرتقال است.

۵- در فصولی که پرتقال فراوان است، بهترین و طبیعی ترین راه مبارزه با یبوست خوردن روزانه یک تا دو لیوان آب پرتقال است.

۶- قبل از این که پرتقال کاملاً رسیده شود، با فشردن قسمت خارجی پوست پرتقال تازه، اسانس پرتقال به رنگ زرد و بوی معطر و طعم ملایم جدا می شود که از آن در تهیه ادکلن، محلول های زیبایی و معطر کردن شربت های طبی استفاده می نمایند.

۷- اسانس پرتقال خاصیت ضدعفوی کنندگی دارد؛ بنابراین در تهیه پمادهای ضدعفونی کننده به کار می رود.

۸- پرتقال بهترین محرک برای افزایش اشتها است؛ به همین دلیل سعی کنید آن را قبل از غذا میل کنید نه بعد از آن.

پرتقال در موارد زیر باعث بهبود و کاهش علائم می گردد:
۱_ پرتقال میوه ای است لذیذ که با خوردن آن کمبود مواد معدنی بدن تا حدودی رفع می شود و قدرت مقاومت طبیعی بدن افزایش می یابد
۲_ پرتقال به علت داشتن فسفر و کلسیم اشتها آور خوبی برای کودکان می باشد و حتی در رشد و نمو آنها نیز تاثیر دارد و سوخت و ساز  و فعالیت سلولهای بدنشان را افزایش می دهد
۳_ کودکان شیر خواری که از خوردن شیر مادر محروم هستند بایستی هر روز ۲ الی ۳ قاشق چایخوری آب پرتقال مصرف کنند
۴_ خوردن میوه پرتقال برای افرادی که به ناراحتی هائی نظیر : تعریق زیاد ، سردرد ، سرطان لوزالمعده ، فشار خون ، اسید اوریک و تپش قلب مبتلا می باشند مفید بوده و اثر درمانی به مرور زمان ظاهر می گردد
۵_ مصرف پرتقال از آب مروارید ، فساد دندانها و سکته مغزی جلوگیری می کند و برای رفع سیاهی چشم نیز توصیه شده است که باید هر روز بطور ناشتا یک لیوان آب پرتقال نوشید
۶_ پرتقال دارای مقدار زیادی ویتامین A، B ،C  و مواد معدنی است 
۷_ آب پرتقال به علت دارا بودن پروتئین بویژه قند کافی یک ماده غذایی و تقویت کننده است که برای تقویت عمومی بدن مصرف می شود
۸_ بهترین و طبیعی ترین راه مبارزه با یبوست ، خوردن روزانه یک تا دو لیوان آب پرتقال است
۹_ آب پرتقال برای کسانی که از بستر بیماری بر خاسته اند و دوره نقاهت را می گذرانند مفید است
۱۰_ آب پرتقال برای درمان تب مفید است 

۱۱)دانشمندان سوئدی کشف کرده اند که خوردن پرتقال از سرطان لوزالمعده جلوگیری می کند .
۱۲)خوردن پرتقال کلسترول را پائین می آورد .
۱۳)پوست سفید پرتقال و ورقه های نازک بین قسمت های داخل پرتقال بهترین دارو برای کاهش کلسترول خون است .
۱۴)اسانس پرتقال ضد عفونت های میکربی است .
۱۵)پرتقال مقوی معده و ضد گاز معده است .
۱۶)پرتقال ضد سم ، ادرار آور و نرم کننده سینه و ضد استفراغ است .
۱۷)جوشانده برگهای پرتقال برای شست وشوی ورم ها و کاهش درد مفید است .
۱۸)خوردن پرتقال ضد اسپاسم و آرام بخش است .
۱۹)اسانس پرتقال را برای ضد عفونی کردن بکار می برند .
۲۰)پرتقال خون را تمیز می کند .
۲۱)برای برطرف کرده چین و چروک صورت وشادابی آن قسمت خوراکی پرتقال را روی صورت بمالید و بعد از ۱۵ دقیقه با آب بشوئید .
۲۲)از پرتقال برای کم کردن وزن می توانید استفاده کنید . طرز استفاده بدین صورت است که یک عدد پرتقال و ۳ عدد لیموترش را پوست کنده و به قطعات کوچک تقسیم کنید بعد آنرا داخل دیگی ریخته و بان نیم لیتر آب اضافه کنید و بمدت ۱۰ دقیقه بجوشانید . سپس سه قاشق عسل به آن اضافه کرده و مجددا بمدت ۵ دقیقه بجوشانید و آنرا صاف کنید . از این شربت ۳فنجان در روز بنوشید . تا وزن شما بمقدر ایده آل در آید .
۲۳)پرتقال گرچه اسیدی است ولی خاصی قلیایی به بدن می دهد و برای کسانیکه گوشت زیاد مصرف می کنند و بدنشان اسیدی شده است مفید است .
۲۴)برای استفاده بیشتر از مواد غذای پرتقال بهتر است که پوست زردرنگ آنرا بگیرید و با پوست سفید و پره های داخل آن بخورید زیرا در پوست سفید آن مواد معدنی زیادی وجود دارد که اثر اسید موجود در پرتقال را خنثی می کند .
۲۵)خواص گفته شده فقط منحصربه پرتقال رسیده می باشد و آب پرتقال موجود در فروشگاهها و سوپر مارکت ها این خواص را ندارند .

همچنین به بیماران آسمی، روماتیسمی و پوستی که مقداری ترکیبات کورتون مصرف می کنند، توصیه می شود برای جلوگیری از عوارض این دارو، حتماً پرتقال مصرف کنند.

خواص ضد سرطانی پرتقال

موسسه مبارزه با بیماری سرطان آمریکا چندین سال پیش در اثر مطالعات زیاد دریافت که علت اینکه سرطان معده در آمریکا کمتر از نقاط دیگر است این است که مردم آمریکا در تمام مدت سال پرتقال مصرف می کنند . البته شاید علت آن وجود ویتامین C در پرتقال است .

کارشناسان مؤسسه ملی سرطان آمریکا معتقدند موارد سرطان معده در آمریکا تقریبا کم است، زیرا در تمام ماه‌های سال پرتقال و مرکبات در دسترس همه قرار دارد و بیشتر مردم آن‌ها را مصرف می‌کنند‌.

ویتامین ث یکی از عوامل مهم مهار کننده سرطان است به طوری که این ویتامین را دشمن نیرومندی بر علیه یکی از عوامل شناخته شده سرطان‌زا یعنی نیتروزامین‌ها (Nitrosamines) می‌شناسند.

مصرف زیاد پرتقال علاوه بر پیشگیری از سرطان معده در پیشگیری از انواع دیگر سرطان‌ها نیز مؤثر است. از جمله سرطان مری در اشخاصی که زیاد پرتقال می‌خورند، پنجاه درصد کمتر از اشخاصی است که آن را کمتر مصرف می‌کنند و یا اصلا نمی‌خورند‌. همچنین میزان ابتلا به سرطان لوزالمعده در مصرف کنندگان پرتقال در پایین‌ترین حد قرار دارد.

محققان دریافته‌اند که پرتقال و سایر مرکبات در پایین آوردن کلسترول خون نیز مؤثرند و این خاصیت مدیون وجود پکتین  (Pectin) یا ماده الیافی پوست و ورقه‌های نازک ما بین پره‌های پرتقال است‌. در مواردی که هدف کاهش کلسترول و تامین سلامت شریان‌ها باشد، برای استفاده از حداکثر نیروی درمانی پرتقال توصیه می‌شود که پرتقال را با لایه سفیدرنگ زیر پوست و لایه‌های نازک داخل پرتقال که حاوی پکتین هستند مصرف کنید‌.

پیشگیری از عفونت‌های ویروسی از خواص دیگر پرتقال است که در عصاره آن وجود دارد. ‌دانشمندان این خاصیت را فقط به دلیل ویتامین ث موجود در آن نمی‌دانند، بلکه معتقدند که ممکن است یک ترکیب ناشناخته ضدویروسی نیز در عصاره پرتقال موجود باشد‌.

بر اساس تحقیقات اخیر، محققان علوم تغذیه دریافتند که پرتقال دارای خواص ضد سرطانی است.  محققان علوم تغذیه دریافتند که پرتقال دارای خواص ضد سرطانی است .
به گفته این محققان پرتقال به علت داشتن ویتامین C و مواد آلی دیگر بعنوان خاصیت ضد سرطانی شناخته شده است.
محققان اثبات کردند که ویتامین C در درمان و پیشگیری از سرطان مفید است و با تجزیه موادی که دارای این خاصیت هستند و مشاهده فاکتورهای موجود در پرتقال آنرا به عنوان منبع سرشار از ویتامین C و پیشگیری کننده از سرطان معرفی کردند.
از دیگر منابع ویتامین C،‌ مرکبات از قبیل گری فروت،‌گوجه فرنگی، سبزیجات تازه است.

 اثرات شفابخش برگ پرتقال:
دم کرده برگ پرتقال عمل هضم غذا را آسان می کند و در درمان میگرن مؤثر است
دم کرده برگ پرتقال یا پوست نارنج یا بهار نارنج جهت آرام کردن تپش قلب به کار می رود.
همچنین نوشیدن یک فنجان از این دم کرده در چند شب پی درپی، بی خوابی را معالجه می کند.

خواص پرتقال بطور خلاصه : ضد تشنج – مقوی معده – تب بر – باد شکن – مقوی عمومی – ضد اسکور بوت – مسکن – ضد عفونی.

همچنین می توان پرتقال را در موارد زیر استفاده کرد: سو هاضمه – نقا هت – حالتهای عصبی – اضطراب – بی خوابی

 فشار خون بالا و نوشیدن آب پرتقال
افرادی که فشار خونشان بالاست و برای کنترل آن دارو مصرف می کنند، به احتمال زیاد به دلیل استفاده از داروهای ضد فشار خون و یا به دلیل بالابودن سدیم در بدنشان، پتاسیم آنها از حد طبیعی(۵-۵/۳) پائین تر آمده و مشکلاتی در وضع سلامت آن به وجود می آورد. این بیماران باید به طور مرتب پتاسیم خونشان را مورد آزمایش قرارداده و کاملاً زیر نظر باشند.
البته درمان کمبود پتاسیم به طور مصنوعی امکان پذیر است و با تجویز پزشک صورت می گیرد، ولی این بیماران باید همیشه در تغذیه روزانه خود از موادغذایی حاوی پتاسیم بالا استفاده کنند. آب پرتقال سرشار از پتاسیم است و در یک لیوان بزرگ آب پرتقال حدود ۳۵۰ میلی گرم پتاسیم وجود دارد.

میوه های زرد مانند موز- انواع مرکبات- زردآلو- هلو- انگور- خرما و طالبی نیز دارای پتاسیم فراوان هستند، ولی چون آب پرتقال کالری کمتری دارد مناسب تر است، زیرا مواد خوراکی که کالری زیاد تولید می کنند برای مبتلایان به فشار خون مناسب نیستند.

مضرات پرتقال
۱_ در پرتقال موادی از نوع آلکالوئید ها وجود دارد که در مبتلایان به نارسائی کبد ایجاد حساسیت و ناراحتی می نماید ، بنابراین اینگونه اشخاص باید در مصرف پرتقال احتیاط کنند
۲_ خوردن پرتقال به همراه ماهی شور و یا گوشت موجب سوء هاظمه می گردد

آب پرتقال صحیح چگونه به دست می‌آید؟

پرتقال را پوست کنده البته مانند پوست کندن یک سیب، یعنی پوست دوم سفید رنگ روی آن بماند و بعد به قطعات کوچک ببرید و در آب میوه‌گیری بیندازید، درست مثل زمانی که می‌خواهید آب هویج بگیرید. آب پرتقال شما باید شیری رنگ باشد و نه کاملا نارنجی (از دیدگاه طب نتروپت و درمان‌های طبیعی). افرادی که فشار خونشان بالاست و برای کنترل آن دارو مصرف می‌کنند، به احتمال زیاد به دلیل استفاده از داروهای ضد فشار خون  و یا برای بالا بودن سدیم در بدنشان، پتاسیم آنها از حد طبیعی پائین‌تر آمده و مشکلاتی در وضع سلامت آنها به وجود می‌آورد. این بیماران باید به طور مرتب پتاسیم خونشان را مورد آزمایش قرار داده و کاملا زیر نظر باشند. البته درمان کمبود پتاسیم به طور مصنوعی امکان‌پذیر است و با تجویز پزشک صورت می‌گیرد.

ولی این بیماران باید همیشه در تغذیه روزانه خود از مواد غذایی حاوی پتاسیم بالا استفاده کنند. آب پرتقال سرشار از پتاسیم است و در یک لیوان بزرگ آب پرتقال حدود  ۳۵۰ میلی‌گرم پتاسیم وجود دارد‌.

میوه‌های زرد مانند موز،‌ انواع مرکبات، زردآلو، هلو، انگور، خرما و طالبی نیز دارای پتاسیم فراوان هستند، ولی چون آب پرتقال کالری کمتری دارد مناسب‌تر است. زیرا مواد خوراکی که کالری زیاد تولید می‌کنند برای مبتلایان به فشارخون مناسب نیستند.