«7»حفظ حرمت و عِرض و آبرو

نویسنده حمیدنجفیان

آبروی اشخاص از مهمترین حقوق عمومی است که کسی حق صلب آن را از فرد ندارد، که صلب آن از فرد ، موجب مستأسل شدن و سقوط وی خواهد شد . و لذا کسی حق از بین بردن حرمت و آبروی دیگران را حتی  با ارتکاب شنیء ترین  گناه و معصیتها ندارد مگر آنان که فعلشان آشکار و علنی شده و بر اثر از بین رفتن قبح گناه  به خود و افراد دیگر و اجتماع لطمه وارد می کنند ، آن هم در همان فعل و برای اصلاح فرد .

در آیات و روایات ما آن چنان از حفظ آبروی مومن سخن به میان آمده که اگر چهل نفر بر گناه شخصی شهادت دهند و خود متهم انکار کند، می فرماید باید سخن خودش پذیرفته شود.  

 آیـه

*حرمت آبروی مسلمان و ضرورت دقت در حفظ آن

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلا تَجَسَّسُوا وَلا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحِيمٌ ؛

ای کسانی که ایمان آورده اید! از بسیاری از گمان ها بپرهیزید، چرا که بعضی از گمان ها گناه است و هرگز (در کار دیگران) تجسس نکنید و هیچ یک از شما دیگری را غیبت نکند، آیا کسی از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده خود را بخورد؟! (به یقین) همه شما از این امر کراهت دارید تقوای الهی پیشه کنید که خداوند توبه پذیر و مهربان است!

روایات

*جنگ با خدا!

عن ابی عبدالله (ع)قال قال رسول الله (ع) قال الله تبارک و تعالی من اهان لی ولیا فقد ارصد لمحاربتی؛

 امام صادق (ع) فرمود که رسول خدا فرمودند: خداوند تبارک و تعالی فرموده است: هر کس دوستی از دوستان مرا خوار کند، در کمین جنگ با من نشسته است.

*اهمیت حفظ آبرو

عن ابی عبدالله (ع) قال من قال فی مومن ما راته عیناه و سمعته اذناه فهو من الذین قال الله عزوجل ان الذین یحبون ان تشیع الفاحشه فی الذین آمنوا لهم عذاب الیم؛

 امام صادق (ع) فرمودند: هرکس درباره مومن آنچه را دیدگانش دیده و گوش هایش شنیده بگوید از کسانی است که خداوند عزوجل درباره شان فرموده است؛ «همانا برای کسانی که دوست دارند زشتی در میان مومنان آشکار شود، عذابی دردناک است.»

*عاقبت تحقیر مومن

عن ابی عبداله (ع) قال من حقر مومنا مسکینا او غیر مسکین لم یزل الله عزوجل حاقرا له ماقتا حتی یرجع عن محقرته ایاه؛

امام صادق (ع) فرمودند: کسی که مومنی را تحقیر نماید، خواه مسکین باشد یا غیرمسکین، این عمل پیوسته مورد تحقیر و دشمنی باریتعالی خواهد بود تا از روش نادرست خود برگردد و او را با دیده یک مسلمان مورد احترام بنگرد.

*راه حفظ آبرو

قال علی (ع) من ضن بعرضه فلیدع المراء؛ هرکس می خواهد آبروی خود را حفظ کند، باید از جدال بپرهیزد.

*حرمت مومن تا قیام قیامت

ایها الناس ان دماإکم و اعراضکم علیکم حرام الی ان تلقوا ربکم؛

پیامبر (ص) فرمودند: ای مردم! خون و مال و آبروی شما حرمت دارد تا قیام قیامت.

*آبروی مومن

امیرمومنان (ع) مقدار پنج وسق (حدود پنج بار) خرما برای مردی فرستاد. آن مرد شخصی آبرومند بود و از کسی تقاضای کمک نمی کرد شخصی در آنجا بود به علی (ع) گفت: «آن مرد که تقاضای کمک نکرد، چرا برای او خرما فرستادی؟ به علاوه یک وسق برای او کافی بود» امیرمومنان علی (ع) به او فرمود: «خداوند امثال تو را در جامعه ما زیاد نکند، من می دهم، تو بخل می ورزی، اگر من آنچه را که مورد حاجت او است، پس از سوال او به او بدهم، چیزی به او نداده ام، بلکه قیمت آبرویی را که به من داده، به او داده ام. زیرا اگر صبر کنم تا او سوال کند، در حقیقت او را وادار کرده ام که آبروش را به من بدهد، آن رویی را که در هنگام عبادت و پرستش خدای خود و خدای من به خاک می سایید.»

*برای آن که آبرومند است

از طلبه ای نقل شده که گفت: روزی به مغازه سبزی فروشی رفته بودم، دیدم مرحوم حاج میرزا علی قاضی (استاد عرفان علامه طباطبایی و خیلی از بزرگان) خم شده و مشغول جدا کردن کاهو می باشد، ولی برخلاف معمول کاهوهای ژلاسیده و خشن را بر می دارد بعد از خرید به دنبال او رفتم علت این کار غیرعادی را سوال نمودم. مرحوم قاضی فرمودند: آقاجان من! این مرد فروشنده انسان شریف و محتاجی است و من چون نمی خواهم چیزی بلاعوض به او بدهم تا عزت و شرف او پایمال شود و نیز برای این که به کمک بلاعوض عادت نکند از این کاهوهایی که خریداری ندارد و در نهایت برای فروشنده ضرر است بر می دارم تا هم از ضرر او جلوگیری کرده و هم بدین وسیله کمکی به وی نموده باشم. در ضمن برای ما هم فرق ندارد که کاهوی لطیف و نازک بخوریم یا کاهوی پلاسیده و کلفت.

*عِرض و آبرو چگونه از بین می رود ؟

*غیبت

یکی از گناهان کبیره غیبت است .

*قرآن می فرماید :‌  (... و لا یغتب بعضکم بعضاً ایحب اخذکم ان أکل لحم اخیه میتاً ...)

غیبت یکدیگر را روا مدارید . آیا شما دوست دارید گوشت برادر مرده خود را بخورید .

آیه فوق مؤمن را به منزله برادر و آبرویش را مانند گوشت بدنش قرار داده و غیبت او را به منزله خوردن گوشت او قرار داده است .

*قذف

یکی از گناهان کبیره قذف است و آن نسبت زنا یا لواط دادن به زن یا مرد مسلمان پاکدامن است قرآن می فرماید :

(إِنَّ الَّذِينَ يَرْمُونَ الْمُحْصَنَاتِ الْغَافِلاتِ الْمُؤْمِنَاتِ لُعِنُوا فِي الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ وَلَهُمْ عَذَابٌ)

آنان که به زنان پاکدامن مؤمن نسبت زنا می دهند که از آنچه به ایشان نسبت می دهند بی خبرند مورد لعنت قرار گرفته اند در دنیا و آخرت و برای ایشان عذاب بزرگی است .

چنین افرادی اگر نتوانند ادعای خود را با بینه و شهود به اثبات برسانند باید هشتاد تازیانه بخورند .

*فحش و دشنام

غیر از قذف هر نوع فحش و دشنام هم حرام است مثل اینکه بگوید : ای فاسق ای شراب خوار ... ای سگ ...

پاسخ دادن به دشنام نیز حرام می باشد مگر آنکه همان نسبت به خود او برگردانده شود مثلاً گفته شود خودت هستی البته این مقدار پاسخ نیز بهتر است گفته نشود .

*اذیت و آزار مردم

اسلام روابط مسلمین را بر اساس مسالمت و رفق و مدارا با دیگران قرار داده و همگان را از اذیت و آزار مؤمنان بر حذر داشته و آزار به دیگران را گناهی بزرگ به حساب آورده است .

پیامبر(ص) فرمود : المسلم من سلم المسلمون من یده و لسانه .

 مسلمان کسی است که مسلمانان از دست و زبانش ایمن باشند .

*تهمت

یکی از گناهان کبیره ای که مربوط به حق الناس می شود تهمت است .

امام صادق(ع) فرمود : البهتان علی البری ء اثقل من جبال راسیات

بهتان و تهمت زدن به بی گناه از کوههای بزرگ سنگین تر است .

رسول خدا(ص) فرمود : کسی که به مرد یا زن با ایمان تهمت بزند و درباره او چیزی بگوید که در او نیست . خداوند روز قیامت او را بر تلی از آتش قرار می دهد تا از مسئولیت آنچه گفته است برآید .

*افشاگری

افشای خطاها و لغزشهای دیگران یکی از گناهان بزرگ محسوب می شود . چه به وسیله زبان و بازگوکردن اعمال زشت دیگران و چه با نوشتن آن در کتاب ها و مجلات و چه به نمایش درآوردن صحنه های بی عفتی و زشتی ها از طریق فیلم و عکس .

قرآن می فرماید:«کسانی که دوست دارند زشتی ها در میان مردم با ایمان شیوع یابدعذاب دردناکی است برای آنها»  

جالب اینکه قرآن نمی فرماید : کسانی که اشاعه فحشا می کنند بلکه می فرماید کسانی که دوست دارند چنین کاری انجام شود و این نهایت تأکید در این زمینه است .

پیامبر(ص) فرمود :    من سمع فاحشه فافشاها فهو کالذی اتاها

کسی که کار زشتی را درباره دیگران بشنود و افشاء نماید همانند کسی است که آن کار زشت را انجام داده .