|
كودك و قرآن
نویسنده : حمید نجفیان
قرآن به عنوان يك برنامه جامع براي راهنمايي و تربيت بشر از سوي خداوند مي باشد، از آنجا كه اين كتاب آسماني ابعاد گوناگون، دارد و كتابی است مطابق فطرت بشر و همه فهم و به دور از تحريف و نقصان ، به عنوان ثقل اكبر به ما معرفي شده است و در كنار ديگر امانت گرانبهاي پيامبر؛ يعني عترت ، رهنماي كوچك و بزرگ و ... مي باشد .
قطعاً همه گرفتاري و مصائب بشر امروز مخصوصاً ما مسلمانان به واسطه عدم استفاده از برنامه هاي عملي اين كتاب عظيم مي باشد .
آري ما هم از قرآن استفاده مي بريم؟ اما براي زينت ، پاي سفره عقد و عيد نوروز يا صرفاً بر سر قُبور اموات و يا براي رد كردن مسافرمان از زير آن و رفتن در خانه نو وجديد و حمل آن در ماشين و لباس براي محافظت از خود و اطرافيان و يا براي استخاره و...
كودك و قرآن
نویسنده : حمید نجفیان
قرآن به عنوان يك برنامه جامع براي راهنمايي و تربيت بشر از سوي خداوند مي باشد، از آنجا كه اين كتاب آسماني ابعاد گوناگون، دارد و كتابی است مطابق فطرت بشر و همه فهم و به دور از تحريف و نقصان ، به عنوان ثقل اكبر به ما معرفي شده است و در كنار ديگر امانت گرانبهاي پيامبر؛ يعني عترت ، رهنماي كوچك و بزرگ و ... مي باشد .
قطعاً همه گرفتاري و مصائب بشر امروز مخصوصاً ما مسلمانان به واسطه عدم استفاده از برنامه هاي عملي اين كتاب عظيم مي باشد .
آري ما هم از قرآن استفاده مي بريم؟ اما براي زينت ، پاي سفره عقد و عيد نوروز يا صرفاً بر سر قُبور اموات و يا براي رد كردن مسافرمان از زير آن و رفتن در خانه نو وجديد و حمل آن در ماشين و لباس براي محافظت از خود و اطرافيان و يا براي استخاره و...
اين است حض و بهرمندي ما از اين برنامه عظيم الهي .
قرآن به عنوان آخرين وجامعترين كتاب آسماني،حاوي والاترین، برترين وعميق ترين برنامه هاي زندگي بشري است و بشريت بدون آن هدایت نخواهد يافت .
« ان هذا القرآن يهدي للتي هي اقوم » سوره اسراء ، آیه 9
اين قرآن به راهي كه با قوام ترين راههاست هدايت مي كند .
به همين سبب ائمه Gبه آموزش قرآن علي الخـصوص ازطفوليت تأكيد فراوان داشته اند .
اهميت آموزش قرآن به كودكان و نونهالانمان به آن حد است كه ائمه ع آن را از حقوق فرزند بر والدين شمرده اند و اجر و مزد والـديني كه اهتمام به اين مهم داشته اند را اجري ويژه مقرر فرموده اند .
رسول خدا 1می فرمایند :
« حَق الولد عَلي والدِه أَن يحسن اسمه ... و يعلمه الكتاب و ما من رجل علم ولده القرآن الا توج الله ابويه يوم القـيامة بتاج الملك و كسياطتين لم یر الناس مثلهما »
حق فرزند بر پدر آن است كه نام نيك بر او نهند و به او قرآن بياموزد ، هيچ كس نيست كه به فرزندش قرآن بياموزد : مگراين كه خداوند پدر و مادر كودك را در روز قيامت تاج پادشاهي عطا كند و دو لباس بهشتي به آنان بپوشاند، كه هرگز مردم مانند آن را نديده باشند.
اولين قدمِ آشنايي كودكان با قرآن
اولـين قدم براي آشـنايي كودك با قـرآن قدرت بر قرائت آن است كه
می تـوان آن را با روشهـاي ساده اي تعـليم نمود ، و براي قـرائت صـحيح
مي بايست ابتدا كودك را با الفباي زبان قرآن آشنا نمود و به خاطراشتراک
حروف الفباي فارسي و عربي، اين مسئله را، راحت تر مي نمايد و اين امر با تلاش والدين و مربيان محترم مي تواند حتـي پيش از دبستان و پيش دبستانی آغاز گردد و مي توان آنان را در اين دوران ترغيب به فراگيري سوره هاي كوچك قرآن و برخي از آيات نمود اگر چه فراگيري در دوم ابتدائي كه كودك آشنايي خوبي با الفبا و خواندن پيدا نموده آسان تر انجام مي پذيرد .
حفظ قرآن برای کودک آري يا خير
امام صادق ع مي فرمايند :
« الحافظ للقرآن العامل به مع السفره الكرام البرره »
حافظ قرآن كه به آن عمل كند همراه سفيران(فرشتگان)، ارجمند و نيكوکار است .
در روايات متعددي كه از معصومينGدر خصوص تَعليم و تَعلُم قرآن كريم به ما رسيده ، در مواردی هم حفظ قرآن مطرح شده كه أکثرآنها مُقید به قيد عمل و مطلق از اين حِيث كه بايد از چه سني حفظ قرآن را آغاز كرد می باشد .
اما با مراجعه به روايات ديگر اين مطلب روشن مي شود كه بهترين و راحت ترين زمان براي حفظ قرآن همان كودكي و نوجواني است .
پيامبر اسلام ص مي فرمايند :
« مثل الذي يتعلم في صغره كالنقش في الحجر »
حكايت كسي كه دركودكي مي آموزد ، همانند نقش كندن بر سنگ است.
اما بايد به اين نكته توجه داشت كه آنچه موجب رسيدن كودك به فلاح و رستگاري مي شود فقط حفظ قرآن نيست بلكه عمل به معارف عاليه قرآن است .
برخي اوقات ، آمال و آرزوي والدين براي نونهالان شان اين است كه كاش فرزند من هم مثل فلان حافظ خردسال حافظ قرآن شود و بعضاً به خاطر ناكامي در اين تصور، از ديگر آموزشهاي دينـی و مذهبي براي فرزند خودكم گذاشته و كاهلي مي نمايند . پس والدين قبل از هر گونه اصرار و فشار بر حافظ شدن فرزند شان بايد الاَهم في الاَهم نمايندكه آيا حفظ قرآن، حفظ شماره صفحات، اين كه اولین كلمه و آخرين كلمه هر صفحه چيست، برعكس خواندن آيات از آخر به اول ، آموزش قرآن با ايماء و اشاره : مهم تر است يا تعليم، تفهيم، تصديق و يقين و عمل به آيات كريمه قرآن .
آيا صرفاً ، تأکید بر حفظ قرآن و تفاخر به آن خواهد توانست كودك را به
آن چه كه در محفوظات ذهن خود جاي داده عامل قرار دهد ، آيه اکرام به والدين، آيه نهي از دروغ ، تهمت ، غيبت و صدها آداب و احكام دیگر. تصور كنيد كودك حافظي كه هنگام ورود در جمع افشاي سلام نداشته باشد يا در هر جا و هر زمان هر كاري را مرتكب شود و ...
پس اگر فرزندتان حافظ قرآن نشد نقص به او وارد نيست اما اگر در حال و آینده به آداب و احكام و سفارشان قرآن عمل ننمود قطعا ًوجودش دچار نقصان شده .
امثال حسين فهمیدها حافظ قرآن نبودند اما مُحافظ وعامل به قرآن بود و آن چه مهم تر است این است نه آن ، اما علارغم اين مطالب حفظ قرآن داراي بركاتي است كه درجای خود بايد از آن بحث شود .
نقش والدين و مربيان در علاقه مندي كودك به قرآن
بايد ازعان نمود كه ميزان علاقه مندي كودك به فراگيري وعمل به اين كتاب آسماني، به ميزان اهتمام والدين و مربيان، اين الگوهاي اصلي و در دسترس كودك باز مي گردد و در اين بين كم ِمهري هايي كه به این صحيفه نور مي شود كم نيست ، درحالي كه ماييم كه به او محتاجيم نه او به ما . بارها ديده مي شود حتي در خانه هاي من و شما ، كه با وجود اهتمام صدا و سيما به تأسيس شبكه قرآن و برنامه هاي قرآني ، با آغاز يك تلاوت زيبا از اين شبكه مفيد ، فوراً كانالها تغيير كرده و مبدل به سريال و فوتبال و... مي شود .
قطعاً مربيان ، والدين و خانوادهايي كه با قرآن مأنوس نيستند ، نخواهند توانست آينده سازان جامعه شان را آن چنان كه اولياء دين مد نظر دارند تربيت نمايند و جامعه و آينده ناكم خواهد ماند و جامعه بدون
قرآن و بي معنویت روزي به جايي خواهد رسيد كه با دستان خود سَر معنويت را از بدن جدا نموده و ديگر خدا ، قرآن ، ائمه و... معنا و مفهومي نخواهد داشت اين يك هـشدار است به خودم وتمام كساني كه قلبشان برای هدايت نونهالان اين مرز و بوم می تپد.
اصول و روشهاي معرفي قرآن به كودكان در خانه و مدرسه و...
*بايد طوري عمل نمود كه كودكان قرآن را كتابي محترم و مقدس بشناسد به اين منظور بايد الگوهاي رفتاري همه حاكي از احترام به قرآن باشد. كودك بايد احساس كند كه اين كتاب مقدس با كتابهاي ديگر تفاوت دارد لذا بايد به آنان توصيه كرد تا هنگام تلاوت قرآن در منزل يا دركلاس درس قرآن حتي الامكان نظيف و با وضو باشند و دست بدو ن وضو يا آلوده خود را روي قرآن و كلمات آن نگذارند و موقع تلاوت دهان و دندان خود را با مسواك و خمير دندان پاكيزه نمايند .
*بهتر است كه در منزل مكان مخصوصي را كه داراي احترام ويژه اي است ، به قرار دادن قرآن اختصاص داده و درطول روز اوقاتي را به تلاوت قرآن پرداخت و كودك را تشـويق بـه حضور در جمـع قرآني نمود، البته نبايد اين تقاضا هنگام خـواب آلودگـي يا گرسنگي يا موقعی که چيز خاصي نظر كودك را به خود جلب كرده ، مثل هنگام پخش كارتون مورد علاقه كودك و... باشد .
*بايد محيط و مكان مخصوص تلاوت را طوري تزئين نمودكه براي كودك جـذاب و مطلوب وي قرار گيرد با توجه به اين مطلب طبق قواعد روان شناختي مدت تمركز نونهالان بر يك فـعل خاص ممـكن است مدت زمان زيادي نباشد . در صورت خارج شدن كـودك از محيط تلاوت و مشغول شدن وي به اُمور ديگر او را شماتت نكنيد ، چرا كه نبايد براي وي اين قرائت واحترامها به قرآن خسته كننده باشد و موجب شود تا اين كتاب شريف نزد كودك مشکل و دردسر آفرين تلقي شود . قطعاً طاقت و توانايي او به نسبت والدين متغيير است .
*مناسب است دركلاسِ درسِ قرآن، هنگامي كه دانش آموزان مي خواهند كـتابهاي قرآن خود را بگشايند و همچنين بعد از تلاوت، سرودهاي قرآني و شعارهاي معروف را به صورت همخواني تكرارکنند و دانش آموزاني كه از صحت قرائت بهتر و صوت زيباتر برخوردار هستند تشويق شوند و از آنان براي تلاوت در سر صف مدرسه دعوت به عمل آيد .
*مربيان و دست اندرکاران تعليم و تربيت در مدارس بايد به اين نكته دقت
نظر داشته باشند كه نبايد ساعت درس قرآن در مدارس آخرين ساعات يا بعد از زنگ ورزش كه دانش آموزان خسته و پُر عرق و غبار آلودند قرار داده شود و نبايد به هيچ عنوان وقت كلاس قرآن به اُمور ديگر همچون ، حل تمرينات عقب مانده رياضي و علوم و... اختصاص داد ، چرا كه وقت كلاس قرآن متعلق به قرآن است و اين كم مهري ها اغلب در مدارس ديده می شود .
*حتي الامكان بعد از تلاوت چند آيه يكي از دانش آموزان معناي آيات را با لحن خوش قرائت نمايد و مربي يا ... با توجه به قدرت فهم دانش آموزان درباره شان نزول و داستان يا پند و اندرز در آيه مطالبي را بيان نمايد .
*با عنايت به اين نكته كه آموزش مبتني براصل تدريج مي باشد معلومات قرآني را بايد بتدريج به كودكان آموخت و اين كار را در سالهاي پايين تر با مطالبي ساده و با قالب ساده مثل شعر، قصه و... آغاز نمود وكم كم آنها را توسعه بخشيد .
*بيان بي همتايي قرآن و اين كه قرآن معجزه پيامبر اسلام است و هيچ كس مثل قرآن را نمي تواند و نتوانسته بياورد و اين كه قرآن از گذشته حال و آينده خبر آورده و افق روشني تا قيامت براي ما روشن نموده اما ، بايد دقت نمود كه همه اينها بايد در قالبهاي جذاب از قبيل قصه ، داستان، شعر و نمايش و... به زبان ساده و به گونه اي كه مطلوب كودك واقع شود عنوان نمود .
* همچنين مي توان با بيان ثوابهاي فراواني كه بر قرائت قرآن خصوصاً در
زمان وحالات مختلف مترتب مي شود مثل قرائت در ماه رمضان و رو به قبله بودن هنگام تلاوت در مسجد و... آنان را به فراگيري اين كتاب راغب نمود .
* بايد توجه كودكان و نونهالان را به اين نكته جلـب نمود كه قرآن كریم يك بعدي نيست و فقط جنبه معنوي و روحاني ندارد بلكه كتاب زندگي است و پُر است از قوانين و برنامه هاي فردي و اجتماعي كه در قالب داستان ،پند و اندرز ، تمثيل و اِنزار و تَبشير عنوان شده .
|
