کودک و نوجوان و سن بلوغ و تکلیف

نویسنده : حمید نجفیان

پس از عبور از دوران کودکی، دوره ی نوجوانی و رشد و بلوغ فرا می رسد.

دوره ای که حساس ترین دوران زندگی انسان است ، نوجوانی و بلوغ آغاز شکوفایی استعداد ها و رویش آثار بلوغ و بروز برخی تحولات فکری و رفتاری و نگرانی ها خواهد بود .

تحولاتی که تا قبل با آن رو به رو نبوده ، و اینک پیش روی او قرار دارد .

کودک و نوجوان و سن بلوغ و تکلیف

نویسنده : حمید نجفیان

پس از عبور از دوران کودکی، دوره ی نوجوانی و رشد و بلوغ فرا می رسد.

دوره ای که حساس ترین دوران زندگی انسان است ، نوجوانی و بلوغ آغاز شکوفایی استعداد ها و رویش آثار بلوغ و بروز برخی تحولات فکری و رفتاری و نگرانی ها خواهد بود .

تحولاتی که تا قبل با آن رو به رو نبوده ، و اینک پیش روی او قرار دارد .

از ویژگی های این سنین : رشد استخوان ، افزایش وزن ، تغییر وضع سوخت و ساز بدن ، بیداری غدد جنسی و جذابیت جنس مخالف برای او ، تمایل به رسیدگی به وضع ظاهری زیبا و جذاب کردن وضعیت سر و صورت و لباس ، تمایل بیشتر به همنشینی با دوستان و مراوده با آنان ، احساس شخصیت و نیاز به احترام و تعریف و تمجید و ... می باشد .

در این دوره نوجوان آرام آرام به فکر فرو می رود و می خواهد خودش را شناسایی نماید و توانایی های خود را ابراز کند و به اطرافیان خود بفهماند که دوران کودکی سپری شده و آغاز استقلال است و می تواند مستقل فکر و عمل نماید .

اما مهمترین تحولی که در او ایجاد شده بیداری مذهبی و فصل رویش انبوه پرسش ها ی گوناگون و شناسایی الگوهای رفتاریِ مذهبی است.

همچنین الگوپذیری و منطبق شدن با قهرمانان اجتماعی ، ورزشی ، هنر پیشه ها و ... از دیگر تغییر وتحولات وی است و می بینیم که نوع پوشش ، رنگ لباس ، طرز راه رفتن و سخن گفتن آنان در رفتار و گفتار بچه ها راه پیدا می کند . 

او در این دوران می کوشد تا هر چند بیشتر مجذوب دیگران قرار بگیرد و از شنیدن نقاط ضعف و ناتوانی خود به هم می ریزد و پریشان می شود؛ به همین دلیل سخت به حمایت پدر و مادر نیازمند است .

گاهی شادند و خندان گاهی عصبانی و پرخاشگر و گاهی منزوی و گوشه گیر که همه این ها برای شکل گیری شخصیت او لازم است ، و والدین باید با صبر و تحمل بیشتر این دوران را پشت سر بگذارند.

پیامبر اکرم ص می فرمایند:

شما را دربارة نوبالغان و جوانان به نیکی سفارش می کنم که آنها دلی رقیق و  قلبی فضیلت پذیرتر دارند .

والدین و فرزندان نو بالغ دختر و پسر

یکی از سنگین ترین مرحله تربیت فرزند که به عهده ی والدین است مرحله آغاز بلوغ بچه هاست.

در این برهه والدین باید فرزندان خود را پیش از آنکه اطلاعات ناسالم ومسموم را از دیگران اعم از دوستان و برخی از کتابها و CD  های مخرب دریافت نمایند؛ آنان را با بلوغ و نشانه های طبیعی بلوغ و آنچه پیش روی اوست آشنا کنند و چون رشد دختر سریعتر است وظیفه مادران در این خصوص سنگین تر می باشد علارغم این که پدران هم در قبال بلوغ فرزند پسر وظیفه خود را باید به انجام رسانند.

چند نکته پیرامون والدین و نوبالغان

1. دو را دور بر روابط و دوستان آنان نظارت غیر مستقیم داشته و در صورت ضروروت کنترل نمایید.

2. با اقوام و خویشانی که مفید تر و دارای فرزندانی با افکار سالم و رفتار عادی هستند بیشتر مراوده نمایید.

3. آموزش های اجتماعی و اخلاقی و نیاز های ضروری را به آنان بیاموزید.

4. بچه ها را آزاد بگذارید تا به هنر های مورد علاقه خود گرایش پیدا کند و به آنها بپردازد.

5. از آنان در قبال نقاط قوتش تعریف و تمجید نماید و در صورت لزوم در حضور دیگران هم اوصاف زیبای آنان را بازگو کنید و از اشتباهات و نقصانهای او تا حد ممکن چشم پوشی نمایید .

6. در برابر دیگران او را با احترام و ادب صدا بزنید .

7. علاوه بر رابطه پدر و مادر ، فرزندی ، با فرزندان خود دوست باشید، با ایجاد این رابطه دوستی اجازه نخواهید داد تا فرزندتان برای حل مشکلات خود به کسانی متوسل شود که هیچ گونه صلاحیت اخلاقی یا علمی ندارند . البته هنگامی رابطه دوستی بین والدین و فرزند بیشتر از پدر و مادر ، فرزندی جواب خواهد داد که والدین بتوانند نگاه و فکر خود را اندکی تغییر دهند و به دوران گذشته و بلوغ و نوجوانی خود باز گردند و مطابق فضای فکری فرزند خود با وی رفتار نمایند.

8. با آنان مشورت کنید و به ایده های او در اُمور خانه و ... احترام بگذارید و صرفاً برای آنان تصمیم نگیرید بلکه با آنان تصمیم بگیرید .

نحوة محاسبۀ سن تکلیف

تکلیف یا با ایجاد علائم بلوغ آغاز می شود و یا به تحقق سن تکلیف .

اما روش محاسبة سن بلوغ براساس سال قمری است و به خاطر این که امروز در شناسنامه ها علاوه بر درج سال شمسی سال قمری هم ثبت می شود، این امرکار را آسان تر می نماید ، اما نحوۀ محاسبه به این طریق است که چون هر سال قمری 354 روز و 6 ساعت است ، 10 روز و 18 ساعت از سال شمسی کمتر است ، بنا براین با کم کردن 96 روز و 18 ساعت از 9 سال شمسی، 9 سال قمری یعنی سن تکلیف دختران به دست می آید .

و با کم کردن 166 روز و 6 ساعت از 15 سال شمسی، 15 سال قمری یعنی سن تکلیف پسران معلوم خواهد شد.

جشن تکلیف

 یکی از بهترین و شیرین ترین روز زندگی فرزندانمان، روز شیرین و به یا د ماندنی جشن تکلیف است.

بچه ها در این روز احساس می کنند شور و نشاط مضاعفی در روح و جانشان دمیده شده و بر سفرۀ با صفا و پر برکت الهی قرار گرفته اند و از این روز به بعد خداوند مسؤولیت هایی را برای رشد و کمالشان بر عهدۀ آنان نهاده .

مراسم جشن تکلیف پاسخ مثبت و مؤثری است ، به حالات و عواطف درونی  بچه ها و این مراسم قطعاً بر شخصیت پاک و پُر انرژی آنان صحّه خواهد گذاشت و آنان را در قبول مسؤولیت های دینی و انسانی مستعد و پُرتوان خواهد ساخت ، لذا بر والدین فرض است که به خاطر این هدیه الهی و فرا رسیدن این روز عزیز خداوند را شاکر باشند و جشن بگیرند.

نکاتی پیرامون جشن تکلیف

1. مناسب است ، جشن تکلیف در 2 محفل برگزار گردد.

*الف. محفل عمومی : از قبیل جشن های تکلیف دسته جمعی مدرسه ای ، منطقه ای و شهرستانی.

*ب. برنامه جشن تکلیف خصوصی در منزل و با حضور پدر و مادر و پدر بزرگ و مادر بزرگ و ... که هر کدام از این 2 محفل تاثیر خاص خود را خواهد داشت.

2. والدین و مربیان باید به این نکته دقت داشته باشند که جشن تکلیف یک مراسم الهی و معنوی است لذا باید این محافل و مراسم ها ، عاری از هر گونه محتوای غیر صحیح از قبیل پخش موسیقی های لهو و لهب سرودها با مزامین غیر مربوط و غیر ملموس و ... باشد .

3. از جمله برنامه هایی که ضرورت دارد در این مراسم معنوی از برنامه های اصلی محسوب گردد ، دعوت از یکی از روحانیون یا مربیان آشنا به مسائل دینی و مذهبی کودکان و نوجوان برای تبیین عظمت تکلیف و مکلف شدن و مسائل مربوط به آن است ، مسائلی از قبیل : نماز ، روزه ، حجاب ، و قطعا کلیه پیامها باید شیرین و لطیف و در قالب مثال ، لطیفه ، داستان و مناسب سن و فهم کودک و نوجوان باشد.

 4. نیکو است که همان دسته گل ها و هدیه ها که در مراسم جشن تولد آورده می شود ، برای جشن تکلیف برده شود و محتوای هدیه ها چیزهایی باشد که مورد علاقه و نیاز بچه ها است.

5. حال که به واسطة جشن تکلیف و تبیین مسائل تکلیف برای فرزندان ، وی به مسؤولیت های دینی که بر عهدۀ  او قرار داده شده پی برده است و خود را ملزم به انجام آن مسؤولیت ها و وظایف می داند ، والدین هم باید خود را ملزم بدانند که  از امروز  به  بعد  نگاهشان به فرزندِ  نو تکلیف نگاه

بچه گانه نباشد ، بلکه وی را بزرگ و بزرگوار بدانند و از این به بعد هر چه بیشتر در تصمیم گیریها ، از نظرات و پیشنهادات وی استفاده نمایند و او را شخص تأثیر گذار بر خانه و خانواده و جامعه بدانند.