|
کودک و پرسشهای مذ هبی
نویسنده : حمید نجفیان
الف : پرسشهای مذهبی و دینی کودک
سؤال های مذهبي كودكان عجيب است !
پرسش هاي اوحاكي از روح كنجكاو او است .
او مي خواهد از آنچه كه نمي داند سر درآورد و دريابد كه جهان مذهب و ماوراء الطبيعه چيست؟.
کودک و پرسشهای مذ هبی
نویسنده : حمید نجفیان
الف : پرسشهای مذهبی و دینی کودک
سؤال های مذهبي كودكان عجيب است !
پرسش هاي اوحاكي از روح كنجكاو او است .
او مي خواهد از آنچه كه نمي داند سر درآورد و دريابد كه جهان مذهب و ماوراء الطبيعه چيست؟.
چه بسيارند شك ها و ترديدها و يا علامت هاي ابهامي كه در ذهن كودك قرار دارند و او مي خواهد آنها را براي خود روشن كند و البته اگر مربي روشن و آگاهي در مسـيرش قرار گيرد آينده خوبي را براي او مي توان پيش بيني كرد .
سوالات كودك بسيار و هم به تناسب رشد و فهم و درك كودك و هم به تناسب سن ، متفاوت است و براي نمونه به مواردي از آنها اشاره مي كنيم تا والدين و مربيان براي پاسخ آنها آمادگي پيدا كنند :
1- درشش سال اول :
در اين سن نوع پرسش ها حتي با آنچه درسنين هفت سالگي است فـرق دارد.مثلا كودك 3-4 ساله از منشأ و علـت اشياء سؤال مي كند ، مي گويد من از كجا آمده ام ؟ اين اسبـاب بازي را چه كسي تهيه كرده ؟ حسيـن كجا رفت و چرا ، آسمان را كه درست كرده ؟ چرا ؟ و . . .همانگونه كه ملاحظه مي كنيد مبناي پرسش هاروي مبداو معاد است .
كودك مي خواهد ببيند منشأ يك امر چيست؟ و فرجام آن چه مي باشد؟ .اين امر همان مسـاله اي است كه ما معتقديم ريشه فطـري و نهادي در افـراد دارد . سؤالات كودك بسيار و نشان دهنده عطش كودك است و گـوش كردن به آن نيازمند به صبر و حوصـله است .
به نظر برخي از والدين اين پرسـش ها بي ريشـه و بـي حسـاب مي آيند ولي اگر انـدكي تامل كنـند در مي يابند كه ايـن چنين نيست سـؤالات معرف رشد كودك و توجه والدين و مربيان به سوالات و احـترام به كودك ، سـبب ايـجاد رشد مذهبي مي شود .
2- سنين 7- 10 :
از سنين 7 به بعد تدريجا تفكر منطقي در كودك رشد مي كنـد و بدين نظر سؤالات او، عميق تر و ريشه دار تر است . پرسش هائي كه درباره خدا دارد حساب شده است و او هم به سادگي اقناع نمي شود وخواستار آن است كه پاسخ ها تا حـدودي غني باشند ، قاطـع تر و مسـتدل تر باشند .
نوع سـوالات آنـها از اين قبـيل است كه مثلا چرا خدا را نمي بينيم ؟ چـطور خدا در همه جا هست ؟ خدا چيسـت ؟اگر خـدا مثل ابر يا نور خورشيد نيست پس چه مي تواند باشد ؟ خدا اگر ما را دوست دارد چرا به جهنم مي برد؟ چرا نمي توانيم خدا را ببينيم؟ وخيلي ازسوالات مشابه ديگر .
سوالات كودك بسيار است و متوقف نشدني . وظيفه والدين و مربيان است كه درحدود امـكان با پاسخ هاي قانـع كننده او را راضي نمايند. هـم چنين پرسش هايي كه در رابطه با بهشت و دوزخ ومسائل عبادي مطرح مي شـود صادقانه پاسخ گويند و دور از هر گونه ابهام باشد .
3- سنین نوجوانی :
بديهي است كه در دوران نوجواني ريشه فكري و عقلي نوجوانان در وضع بهتري است . آگاهي و جهان بيني آنها نسبتا سريعتر و طبعا سوالاتشان در اين رابطه پخته تر و ريشه‌دارتر است . آنچه كه ذكرش ضروري است اين است كه مباني اعتقادي در طول مدت دوران قبل از نوجواني بايد در ذهن اينان جاي خود را باز كرده باشد . پاسخ هايي كه به سوالات كودكان قبل از ده سالگي مي دهيم در تشكيل اين مباني نقش فوق العاده اي دارد ، ضمن اينكه والدين كودك در اداي حقوق او ناگزيرند تا اين سن لااقل دوره اي مختصر از اصول اعتقادي و راه و رسم عملي دينداري را به او بياموزند . البته فراموش نخواهيم كردكه در سنين نوجواني سه مسأله در رابطه با مذهب برای فرزندان ما مطرح است :
* الف . پيـدايش و ظهور حس مذهبي و علاقه مندي به مذهب و تعاليم آن ،آن چنان كه او را دلباخته به مذهب مي كند .
* ب . پيدايـش ترديد در او راجـع به آنچه كه آموخـته است و اين كه منطقا در پي تجديد نظر است تا آنچه را که آموخته مورد تاييد قرار دهد .
* ج . پيدايش سوالات متعدد در ذهن او كه اغلـب ناشي از همان ترديد و رشد استدلال و منطـق در او است و او معمولا به علت غرور و خودخواهي حاضر نيست آنها را همه گاه مطرح سازد و والدين و مربيان بايد به صورت مستقيم و غير مستقيم به سـوالات او پاسخ گويند و او را به نحوی شایـسته وادار كنند آنچه در درون دارد ظاهر سازد .
ب : گفتگو های مذهبی کودکان با والدین و مربیان
زمانی که کودک آغازگر پرسش خصوصا پرسشهای مذهبی می باشد و با
میل درونی خود و به واسطه خلعِ ذهنی که در اندیشه اش ایجاد شده پرسش خود را مطرح می کند، قطعاً آمادگی بیشتری برای شنیدن دارد و پاسخ گویی ما والدین و مربیان به عنوان یک برنامه تربیتی، موثرتر و طبیعی تر و راحت تر پیش خواهد رفت تا زمانی که والدین و مربیان بخواهند مسائل مذهبی را از جانب خود مطرح نموده و یا به اجبار و یا حتی با تشویق گزینه های دینی را به کودک آموزش دهند و چه بسا در بسیاری از اوقات لازم است برای تاثیر بیشتر ، با اعمال و رفتارهای خاص مذهبی سوالاتی را درذهن کودک ایجاد نمود تا خود او آغازگر پرسش مذهبی باشد، یعنی غیرمستقیم او را طالب یادگیری نمایید، چرا که او هم اکنون مستعد یادگیری است .
روایت امام علی ع اشاره به همین مطلب دارد که فرمود :
« قَلبُ الحَدَثِ کالارضِ الخالیهِ ماالقی فیها مِن شیء قَبِلَتًهُ »
قلب کودک ونوجوان همـچون زمین مسـتعدی است که هرآنـچه درآن بکاری می پزیرد .
خلاصه اینکه باید لحظه ای راکه فرزندان یا شاگردان ما پرسش دینی را مطرح می سازند غنیمت شمرد چرا که او یک گام به هدف زندگی و قدمی دیگر به قله کمال نزدیک شده ، کودک به واسطه ذهن خالی اش ، چراهای فراوانی را برلب جاری می سازد و والدین و مربیان هرگز نباید از شنیدن پرسشهای مکرر کودک ، احساس رنجش و کسلی نمایند.
وحتی زمانی که جواب سوال او را نمی دانید از گوش دادن به پرسش او طفره نرفته و او را از نگاه و توجه خود محروم نسازید و چهره را درهم نکشید .
گوش دادن به پرسشهای کودکان شما را با روحیه و افکار آنان و مسائلی که پیش رو دارند آشنا می سازد و در آینده یاریتان خواهد کرد .
آیا می دانید بسیاری از احادیث اهل بیت سلام الله علیهم اجمعین در زمینه سوال و پرسشهایی است که از آن بزرگواران پرسیده شده است آنان در اکثر اوقات ، مردم را به پرسش گری دعوت می نمودند .
لذا حضرت علی ع مکرراً به مردم می فرمود :
« سَلونِی قَبلَ اَن تَفقِدونِی »
بپرسید قبل از این که « از بین شما بروم و » مرا نیابید .
و این نکته نـشانه و دلیل محـکمی برای توجه آن بزرگواران به پرسـشهای همه اقشار جامعه می باشد .
ارزش پـرسش تا آنجا است که حتی برخی از سوره های قرآن در پاسخ به پرسش اشخاص مصـلح یا مغرض نازل شده است .
بنابراین ، پرسـش و پاسخ روش الهی و سنت حسنه اهلبیتG بوده است.
با این همه جای این سوال باقی است که چرا گاهی والدین و مربیان، توجه و اهتمام لازم وکافی به پرسش کودکان ندارند .
اما در خصوص پاسخگویی به سؤالات کودکان مطالبی را باید مد نظر داشت که اکنون به آن می پردازیم.
ج : ساختارهای پرسشهای مذهبی کودکان
از دیدگاه روان شناسی، در هر پرسش و پاسخی نوعی ارتباط وجود دارد ،که در این ارتباط ، حداقل 7 پرسش مطرح می شود که این پرسش و پاسخ و ارتبـاط در خصـوص کودکـان و نوجـوانان قطـعاً از اهمیـت بسـزایـی برخوردار است .
1) چه کسی می پرسد ؟
2) چه چیزی می پرسد ؟
3) از چه کسی می پرسد ؟
4) کی می پرسد ؟
5) کجا می پرسد ؟
6) چگونه می پرسد ؟
7) چرا می پرسد ؟
************
1- « چه کسی می پرسد »
شناسائی مخاطـب ازاصول اساسی یک ارتباط موفق است . والدین و مربیان در این خصوص باید دقت نظر کافی داشته باشند که کودک در کدام مرتبه سن و با چه فهمی از موضوع مورد سؤالش ، سؤال خود را مطرح می کند و به طبع ، پاسخ ما هم می بایست متـناسب با فهـم و سن و نیـاز او ارائـه گـردد .
پیامبرمکرم اسلام می فرمایند
« اِنا مَعاشر الانبیاء اُمرنا اَن نُکلم الناسُ علی قَدرِ عُقولِهم »
ما پیامبران فرمان گرفتیم که با هرکس به اندازه عقل هایـش سخن بگوییم
2- « چه چیزی می پرسد »
پیش از پاسـخگویی به پرسـش کودک باید به طور دقیق فهـمید که چه می گوید و چـه می خواهد . یعنی در ابتـدا می بایست حوزه ی پرسـش او وماهیـتش را مشخص نمود .
در صورت عدم دستـیابی به جواب متناسب با فهم و سن او فوراً در صـدد پاسخـگویی بر نیایید ، چرا که یا او را از فهمـیدن مفهوم سؤالـش منحرف خواهید کرد و یا ذهنـش را به مفاهیـم جدیدی که عنوان می شود درگیـر خواهید نمود .
پس درک دقیق پرسش ، کار پاسـخگویی را آسان می سازد وکودکتان را
نسبت به پاسخی که ارائه می دهید مطمئن ترمی کند اما درصورتی که پاسخ پرسش او را نمی دانید ،از گفتن عبارات بسیار گرانبهای(نمی دانم، می پرسم ، به تو هم می گویم ) ترسی نداشته باشید .
امیرالمومنین علی ع می فرمایند :
« و لا یَسًتَحِی اَحَدُکُم اِذا سَئِل عما لا یَعلَم اَن یَقُول : لا اَعلَم ؛ »
اگر از شما سؤالی پرسیده شد که جوابش را ندانستید ، هیچ کدامتان از
گفتن « نمی دانم » شرم نکند .
شکی نیست که ما در همه زمینه ها و مسائل نمی توانیم پاسخگوی پرسش های کودکان باشیم .
به مرور باید این مطلب برای او جا بیفتد که هر کس می تواند به بخشی از سؤالات متنوع وی پاسخ دهد ، چرا که هرکس به قسمتی از علوم و دانش دسترسی دارد ، در عین حال ، باید کودک را مطمئن کنید که برای هر سؤالی جوابی روشن و صحیح وجود دارد .
بسیاری از پدران و مادران هنگامی که می بینند فرزندشان درباره ی خدا ، قیامت ، نبوت و امامت پرسشهایی مطرح می کند ، سخت نگران ایمان فرزند خود می شوند و چون علاقه زیادی به آنان دارند ، دچار اضطراب و نگرانی شده و به گمان خودشان برای حفظ ایمان فرزند خود با برخوردی تند ، او را از چنین سؤالاتی نهی می کنند و أکثراً تکه کلامشان این است که خدا دیگر تو را دوست ندارد و خدا تو را به جهنم خواهد برد .
اینجاست که نقطه ی جدایی کودک از خدا و دین آغاز می گردد و خدا در نظر او ، موجودی وحشت انگیز خواهد شد . در این هنگام اگر دیدید فرزند شما درباره ی قیامت و عذابهای آن پرسشهای گوناگون می پرسد ، دچار یک ترس افراطی از قیامت شده و از مهربانی و رحمت پروردگار غافل گشته است . پس باید وی را به رحمت بی پایان پروردگار و عفو و بخشش خدای مهربان امیدوار کنید . و با تصویری درست از مهربانی و لطف خداوند او را به اعتدال روحی برسانید . پس، نتیجه این که این پرسشها نشانة کمال جویی فرزند شما و فطرت پاک و خداجوی او است .
3- « از چه کسی می پرسد »
پرسشهای وقت و بی وقت کودکان ، غریبه و آشنا نمی شناسد . شب و روز ندارد و هر لحظه ای که در ذهن او خلعی در خصوص مسأله ای ایجاد شود بلافاصله پرسش خود را مطرح خواهد نمود و توجهی به اینکه از چه کسی می پرسد ندارد ، پدر ، مادر مربیان ، پدر بزرگ و مادر بزرگ ، عمه و عمو ، دایی و خاله ، همسایه و حتی غریبه ها ، همه وهمه در معرض پرسشهای کودک قرار دارند . اما مناسب است تا شرایطی فراهم گردد تا کودک برای به دست آوردن جواب سؤالات خود پدر و مادر و مربیان را در اولویت قرار دهد و باید توجه لازم به این نکته داشته باشید که کودکان در صورتی سؤالاتشان را با ما مطرح خواهند کرد که ما زمینه هایی ر ابرای آنان ایجاد کرده و آنها را از اضطرابهای احتمالی مُبرا کرده باشیم .
کودکان به دلایل بسیاری مانند خجالت کشیدن، ترس از واکنش بزرگتر ها و مهارت نداشتن در بیان پرسشها ، خیلی وقتها نمی توانند سریع و راحت پرسش خود را با شما در میان بگذارند و مجبور می شوند برای توضیح سؤال خود ، مکرراً مکث کنند ؛ مبادا پس از شنیدن بخشی از پرسش او ، کار پاسخگویی را آغاز کنید . شاید گاهی به طور کامل بدانید که آنان چه پرسشی را مطرح خواهند کرد اما حوصله کنید تا پرسش خود را به طور مفصل بیان نمایند .
این کار شما ، گذشته از این که نوعی احترام به آنان شمرده می شود، آمادگی روحی شان را برای دریافت پاسخ ، بیشتر می کند و اعتماد آنها را به شما و پاسخ تان افزایش می دهد .
امام صادق ع می فرمایند :
« مِن اَخلاقِ الجاهلِ الاجابهُ قبل أن یُسمَع »
از اخلاق فرد نادان آن است که پیش از شنیدن سوال ، جواب می دهد .
اگر او سؤال خود را با شما در میان می گذارد برای آن است که برای رسیدن به رشد وکمال یاریش دهید اما اگر شما مضطرب شوید، این اضطراب به وی نیز منتقل می گردد و احتمال دارد که برای همیشه ، او را از طرح سوالاتش منصرف کنید .
در نتیجه کودک در چنین وضعیتی ، سوالهای خود را در دل پنهان خواهد کرد و خدای ناکرده ، یک باره به نتایج غلطی خواهد رسید. حتی در صورت نیاز ،مناسب است که پرسش فرزند یا شاگرد خود را یکبار با ادبیات خودمان برای او تکرار کنیم .
با این کار هم روش صحیح پرسش را به او آموخته ایم و هم او را برای شنیدن دقیق پاسخ آماده ساخته ایم .
رسول خدا ص می فرمایند :
« حُسن السُّوال ِنصف العلم »
خوب پرسیدن نیمی از دانش است .
براین اساس ، وقتی درست پرسیدن را به پرسش گر خود می آموزیم، او را از نصف دانش بهره مند ساخته ونیمی از راه کسب علم را برایش هموار کرده ایم. سپس با پاسخ درست و دقیق نیم دیگر علم را به او می آموزیم . و اگر با سؤالهای دشوار وی رو به رو شدید مبادا با پاسخ های نپخته خود، ذهن او را مُشَوَش سازید. اما آنچه که در خصوص کودکان پرسشگر به عنوان یک تجربه مطرح است این است که: بچه ها با چند جمله کوتاه درست و مهربان ، قانع می شوند.
4- « کِی می پرسد »
همـان گونه که قبلا عنوان نمودیم سـوالات گاه و بی گاه کودکان زمان و مکان بردار نیسـت . با کوچکترین حرکتی پرسـش هایی برای او مطرح
خواهد شد . بدون توجـه به این نکـته که چه زمانی سـوال خود را مطرح می کند و این مساله برای کودک به عنوان عیب و نقص مطرح نمی گردد .
چرا که رسول خدا ص می فرمایند : « لَیسَ علَی الصَبِی شی ء »
برکودکان سختی و مشقت راه ندارد .
اما این هنرشما پدر و مادر ، معلم و مربی و . . . است که کودک را درک کنید و خود را با شرایط او وفق دهید
و یقین داشته باشید که روزی او هم خود را با شرایط شما وفق خواهـد داد .
به هر حال والدین و مربیان وکـسانی که در معرض پرسـش کودک قرار می گیرند ، همیشه از نشاط روحی و آمادگی برای گفتگوهای مفید برخوردار نیستند . شاید زمانی که آنان با پرسشی روبرو می شوند . دچار سردرد بوده و یا به خاطر یک مشکل کاری ، حوصلة گفتگوی مؤثر با پرسش گر را نداشته باشند. در این وضعیت بهتر است به جای طرح پاسخ نپخته و شتاب زده با نوازش و بوسه ای از کودک بخواهند که در زمان دیگری سؤالش را مطرح کند. اگر او هم فراموش کرد سؤالش را بپرسد ، آنان پیش قدم شوند و از وی بخواهند که سؤال خود را مطرح نماید.
اما قطعاً شرایطی هم برای کودکان پرسش گر وجود دارد که در پرسش آنان مستقیما و غیر مستقیم تاثیر مثبت و منفی خواهد گذاشت .
پرسشهای کودک هنگام اضطراب ، سراسیمه گی، لج بازی، خواب آلودگی ، نیاز کودک به دست شویی ، بازی و . . . سوالات مفـید و همراه با تَعمُق نخواهد بود .
« امیرمومنان علی ع حتی فردی را که کفشش تنگ است و به همین دلیل آزرده خاطر است، از داشتن فکر و نظر درست محروم می داند »
زمانی که تنگ بودن کفش ، آدمی را از رسیدن به مقصود درست ، محروم می سازد قطعا کودک هم در شرایط اضطراب و سراسیمه گی و. . . به مقصود اصلی دست پیدا نخواهد کرد و پرسش خود را نیمه کاره رها یا به تمام مقصودش بیان نخواهد کرد . والدین ومربی آگا ه ، عالم وبصیر، زمان مناسب را تشـخیص داده وآموزش را بر مبنای آمادگی و توانایی ذهنـی و روانی کودک منـطبق کرده ، نتیجه مطلوب را به دست می آورند .
5- « کجا می پرسد »
فضا و مکان پرسـش قطعا در تفهیم و یادگیری مطلب نزد کودکان متفاوت خواهد بود. این مسأله در مورد ما بزرگترها هم صادق است من از شما سؤال می کنم ؟ آن زمان که شما برحسب اتفاق روحانی محل را در خیابان می بیند و سوالات دینی و مذهبی خود را با او در میان می گذارید پاسخ مطلوب تر از وی دریافت می کنید و زمینه دریافت در شما بیشتر است یا زمانی که همان پرسش در فضای معنوی مسجد و اماکن مذهبی مطرح می شود.
یا پرسشهای درسی که معلم از دانش آموزان در سرکلاس درس و در مـحیط آموزشی مدرسه به دانش آموزان تفهیم می کند بیشتر در ذهن دانش آموزان باقی می ماند یا ... .
خداوند رحمت کند حاج آقای محله ما را که هنگام آموزش وضو ما را در مسجد سرحوض و وضوخـانه مسجد حاضر می کـردند ، یادش بخیر دَر و دیوارکاشی کاری با آیات قرآن ، مناره ، گنبد ، محراب ، صدای اذان، لبخند ملیح امام جماعت ، این فضای معنوی آن چنان در ما اثر گذاشت که هنوز که هنوزه هر وقت می روم به شهرمان اولین جایی که برای نماز جماعت می روم مسجد خودمان با همان حس و حال کودکی است و من زیباترین وضو را در آن فضای دل انگیزه فرا گرفتم .
پس به این نتیجه رسیدیم :که این موضوع که کودک ، کجا وکی سؤالش را عنوان می نماید در ، دریافت وگیرایی و ماندگاری مطالب در وجود کودک تأثیـر خواهد گذاشت .
برای ایجاد فضای صمیمی و دل انگیز از این روشها می توانید بهره مند شوید .
الف) جایی مناسب و آرام برای گفت و گو تعیین کنید که عاری از هر گونه دل مشغولی برای کودکان باشد چرا که اساسا باید جای پرسش گر در
زمان دریافت پاسخ ، جای مناسب باشد
« روزی رسول خدا1در حال سخنرانی بودند که دیدند یکی از حاضران در زیر آفتاب است. پیامبر به وی فرمان دادندکه به سایه برود »
ب) اگر پرسش کودکتان گرایش به موضوع خاص دارد ، (مثلا در زمینه نماز) تا جایی که ممکن است فضا را متناسب با سوالش تزئین نماییـد مثلاً وقتی می پرسد که ما چگونه با خدا حرف می زنیم با پهن کردن سجاده و آماده شدن برای نماز زمینه دریافت پاسخ مناسب را برایش فراهم نمایید .
ج) کودک را در فضا و محیط پرسش همراهی نموده و سپس او را به فضای مناسب سوال مورد بحث برده ، و در آنجا پاسـخ را ارائه نـمایید مثلا اگر از پـیدایش ماه و ستـاره می پرسد، تا تاریک شدن هوا و درخشش ماه و ستاره ها در آسمان مهلت تفکر به او بدهید .
د) پیش از ارائه پاسخ ،کودک را نوازش و محبت نمایید چرا که در پرسشی که کودکان توسط آن گرمای محبت والدین و مربیان را احساس می کنند، پاسخش در اعماق جان او ریشه خواهد زد و صمیمیت و دوستی را در روح کودک احیا خواهد کرد.
6- « چگونه می پرسد »
زبان کودکان و ابزار کار او بازی است ، بازی برای او فقط یک بازی و سرگرمی نیست بلکه یک کار و فعالیت مفید است و به طور کلی تمام رفتارهای روزمره او با، بازی عجین شده ، که یکی از آنها پرسشهای اواست
لذا هرکدام از مفاهیم مذهبی اخلاقی احکام ، علمی و... که در ضمن بازی به
کودک آموزش داده شود آن چنان در وجودش ریشه می دواند که همچون سنگی که بر آن حکاکی شده بر جان او حک خواهد شد، چه رسد به این که دراین بازی، کودک هم مشارکت داشته و نقشی هم به خود او واگذار شده باشد .
7- « چرا می پرسد »
ریشه یابی این که چرا این سوال برای کودک ایجاد شده در برخی از موارد ممکن نیست این که گاهی بچه های ما سوالات غیر عادی و بزرگتر از سنشان می پرسند و کارهایی فراتر از مقطع سنی خود انجام می دهند جای خوشحالی ندارد وچه بسا این پرسش یا عمل، منشاء ناملایمات روحی وروانی او گردد . بچه ای که در سن طفولیت علاقه چندانی به بازی ندارد بیمار است . آن چنان که ما بزرگسالان اگر بدون هیچ عذری به کار و فعالیت علاقه مند نباشیم دچار بیماری روحی و روانی هستیم .
پس شاید اعمال و رفتار ما در برابر کودک غیر طبیعی بوده که برای کودک سوال غیر طبیعی ایجاد شده است. اینجا است که تأثیر عمیق رفتار والدین بر کودک نمایان می گردد.
این که دین مبین اسلام تأکید فراوان بر انجام اعمال زناشویی حتی بوسیدن، در خفا و به دور از چشم حتی شیرخواران دارد؛ سببش دور ماندن ذهن کودک از هر گونه تشویش و نابسامانی و پرسشهای به دور از انتظار است . پس چرایی و هدف کودک از پرسش مستقیماً با رفتار ما ،در ارتباط است .
گاهی والدین و مربیان به خاطر عدم محبت لازم به کودک ، کودک را مجبور به پرسش سؤالات بی مفهومی می کنند که تنها هدف کودک از پرسش دست یابی به دریای محبت والدین و مربیان است و در بعضی از اوقات به خاطرلذت کودک ازتایید های بی جا و مُکرر والدین ودست یابی به برخی از حوائجش سوالاتی را مطرح می کند که صرفا حاصلش لوس کردن خود است .
اما دراکثر اوقات، هدف کودک از پرسش تنها یادگیری و کنجاوی است چرا که ذهن خالی اومستعد دریافت مطالب فراوانی است که باید در زندگی به کاربندد.
د- شیوه آموزشهای لذت بخش آموزه های مذهبی و . . .
الف- شیوه قصه و داستان
یکی از فرح انگیزترین لحظات برای کودکان لحظه ای است که بزرگترها قصه برایشان تعریف می کنند خداوند حکیم هم برای بیان حقایق عالم و آموزش و ارشاد مردم داستانهایی را مطرح می نماید، و لذا درباره اهمیت قصه از لحاظ تاثیری که در ارشاد و اصلاح رفتار مردم دارد می فرماید :
« لَقد کان فِی قِصصهم عِبرهٌ لاولی الالباب »
همانا در قصه های آنان برای خردمندان عبرتی است .
وجود این همه قصه و حکایت گرانبها درکتب آسمانی ، به آن جهت است که این کتابها می خواهند مفاهـیم و پیامـهای دینـی را با زبان و ابزاری به بشریت ابلاغ کنند که موافق طبـع و مورد علاقـه آنان باشد ، پـس بهترین مربی در این شیوه آموزشی خداوند تبارک و تعالی است .
در این روش کودک خود را جایگـزین شخصیت داسـتان نموده و هم زاد پنداری خواهد نمود و تاثیر شگرفی بر وی خواهد گذاشت .
این داستانها می تواند در قالب قصه های قرآن، داستانهای زندگی انبیاو ائمه و حکایات تلخ و شیرین واقعی و حتی ساختگی و تخیلی آموزنده باشد .
ب- شیوه نقاشی و رنگ آمیزی و شعر
یکی از ابزارها و شـیوه های دیگری که می توان از طریق آن پیام آیات و
احادیـث و احکام و به طور کلـی آموزه های مذهـبی را از آن طریـق به کودکان انتقال داد نقاشی و رنگ آمیزی و شعر است که از دیر باز به عنوان روشی مؤثر مطرح می باشد، نمونه گویای آن این که هنوز که هـنوزه اکثر ما شـعرهای دوره کودکی را به خاطر داریم و اکنون هم اولـین نقاشی هایی را که کشیده ایم به یاد می آوریم و لذت می بریم .
امروزه نرم افزارهایی که حاوی بخشهای متنوع، از جمله نقاشی و شعر، پازل ، بازی با کلمات و... با محتوای مذهبی است در بازار موجود است. همچنین مجموعه ای از کتابها شامل آیات و احادیث مُصَوَر موجود است که به عنوان یک منبع مفید آموزشی می تواند مورد بهره برداری قرار گیرد .
استـفاده از روش های متنوع دیگری از قبیل : معما ، فیلم ، انیمیشن، نمایش
عروسکی مسابقه ، خاطره گویی و . . . هم مثمرثمر خواهد بود .
چند ویژگی ، شیوه های آموزشی برای کودکان
* در تفهیم مطالب به کودکان کمک کند.
* مانع خستگی کودکان گردد.
* مطلب و پیام را در ذهن کودک ماندگار نماید.
* بدآموزی نداشته باشد.
* مختصر و دور از زواید و جزئیات بی فایده باشد.
* حس کنجکاوی کودک را تحریک کند.
* همراه بانتیجه گیری تربیتی وآموزشی معنوی باشد.
|
