بخش کردیان Kordiân

حدود و مساحت- کردیان محدود است از طرف مشرق به بخش داراب، از مغرب به بخش خفرف از جنوب به بخش کوهک، از شمال به شهرستان فسا، مساحت آن تقریباً 27/1681 کیلومتر مربع است.

آب و هوا- هوای آن گرم خشک و آب آن شور و برای زراعت از چشمه ها و قنواتی که در آن جا جریان دارد استفاده می کنند آب مشروب اغلب دهات آن از آب انبار است.

وجه تسمیه کردیان- استاد بارتولد در کتاب جغرافیای تاریخی ایران می نویسد:

جغرافیا نویسان قرن دهم میلادی جمیع طوایف خانه بدوش یران را به اسم (کرد)
می خوانند و ایالت فارسر را مثل کوره های (شهرستان های) پنج گانه که سکنه ثابت دارند به پنج کوره صحرا نشین تقسیم می کردند. برای تشخیص کوره ی صحرا نشینان کلمه (زم) که جمع آن (زموم) است استعمال می شد و ابن خرداد به کلمه ی فوق را مشتق از کلمه کردی (زومه) می داند.

با این توضیح استاد، معلوم می شود بیابان های این نقطه در سابق محل صحرانشینان بوده و بنابراین کلمه ی کردیان به معنی جایگاه «کردها» یعنی صحرانشیان است.

تاریخچه ی کردهای فارس- در این که محل اولیه ی این صحرانشیان کجا بوده ابن بلخی می نویسد:

«چندان شوکت کی «که» لشکر فارس را بودی از این کردان بود کی «که» سخت بسیار بودند، و با اسباب و سلاح و چهارپایان و در عهد اسلام همه در جنگ ها کشته شدند و در جهان آواره ماندند، و هیچ کس از آن کردان نماند مگر یک مرد نام اوعلک بود و مسلمان شد و نژاد وی هنوز مانده است. و این دیگر کردان کی اکنون به پارس اند جماعتی بودند کی عضدالدوله ایشان را از حدود اصفهان آورده بود و نسل ایشان نماند».

جمعیت- بخش کریدان تنها شامل یک دهستان است که به نام کردیان خوانده شده و جمعیت آن در حدود 5565 نفر است. این بخش در گذشته دارای آبادی بیشتر بوده و مخصوصاً در زمان اسکان ایلات مقدار زیادی از زمین های آن، توسط عشایر کشت و زرع می شده، امرزوه نیز طوایف عرب درازی و بنی عبدالهی و کوچ علی مرادی و کوچ عبدالرضائی در این دهستان قشلاق می کنند.

مرکز بخش- مرکز بخش کردیان قطب آباد است. این آبادی در 18 کیلومتری شمال جهرم در کنار جاده شیراز به جهرم واقع است. طول آن از گرنویچ 53 درجه و 37 دقیقه و عرض آن از استوا 28 درجه و 39 دقیقه و ارتفاع آن از سطح دریا 1060 متر می باشد. هوای آن گرم خشک و آب مشروب آن از چشمه است. جمعیت آن در حدود 2555 نفر است.

این آبادی همان طور که در صفحه ی 157 اشاره شد منسوب به عبداله قطب بوده و از عمر آن تقریباً 480 سال می گذرد. در قطب آباد درمانگاه مدرنی وجود دارد.

توابع کردیان- توابع بخش کردیان از 9 آبادی به شرح زیر تشکیل شده:

راه قافله رو سابق از شیراز به لار از این بخش می گذشته، امروزه نیز جاده ی فسا به جهرم نیز از این منطقه می گذرد.

محصولات- کردیان به علت زمین های مستعد آن، یکی از بخش های غله خیز جهرم بوده و علاوه بر غلات هر ساله مقدار زیادی پنبه و خرما و مرکبات در آن جا به عمل
می آید. محصول پنبه آن در سال در حدود شصت تن می باشد. اخیراً نیز با نصب تعداد زیادی دیزل پمپ در زمین های گلدامچه هرساله مقدار زیادی هندوانه و تره بار به مرکز شهرستان و شیراز حمل می شود.

آثار تاریخی کردیان- در این بخش دو اثر تاریخی موجود است که به عقیده ی باستان شناسان مربوط به دوره ی ساسانی است. یکی سدی به نام «بند بست» و دیگری بنائی به نام «چهارطاق» که ذیلاً به شرح آن ها می پردازیم:

1- بند بست Bande-bast- سدی است از سنگ و ساروج در 26 کیلومتری جهرم، در سمت راست جاده جهرم شیراز، در جلو رود خشکی که از این نقطه می گذرد و به منظور تقویت آب رشته قناتی که امروزه به نام گلدامچه معروف است ساخته شده است. سد مزبور سالهاست که شکسته و بلا استفاده مانده است.

2- چهارطاق- در سی و شش کیلومتری قطب آباد، در سمت شرقی جاده جهرم فسا، بر روی تپه نسبتاً مرتفعی، بنائی چهارطاقی شکل (گنبدی بر روی چهار ستون) از سنگ و گچ موجود است که آن نیز منسوب به دوره ی ساسانی است.

این قبیل بناها را در قدیم الایام در کنار جاده های اصلی (نظیر پست های ژاندارمری فعلی) می ساخته اند. و چون جاده قدیم (شیراز- لار) از این محل می گذشته، احتمالاً این بنا را نیز به همین منظور در این نقطه ساخته اند.